തെക്കൻ കിർഗിസ്ഥാനിലെ അക്-സായ് ഗ്രാമത്തിൽ നിന്നുള്ള 9 വയസ്സുള്ള പ്രൈമറി സ്കൂൾ വിദ്യാർത്ഥിയാണ് കയർഗുൽ. സെപ്തംബർ മധ്യത്തിൽ കിർഗിസ്ഥാനും താജിക്കിസ്ഥാനും തമ്മിലുള്ള അതിർത്തിയിൽ നടന്ന അക്രമാസക്തമായ ഏറ്റുമുട്ടലുകളിൽ സ്വാധീനം ചെലുത്തിയ പത്ത് ഗ്രാമങ്ങളിലൊന്നാണ് അവളുടെ ഗ്രാമം.
സെപ്തംബർ 14 ന് രാവിലെ വെടിവെപ്പിന്റെ ആദ്യ ശബ്ദം കേട്ടപ്പോൾ ആ ഗ്രാമങ്ങൾ മുഴുവൻ തങ്ങളുടെ കിടപ്പാടം ഉൾപ്പെടെ ഉപേക്ഷിച്ച് ഓടിപ്പോയി. വീടുകൾക്കൊപ്പം രാജകുമാരി ലിയ-സ്റ്റൈൽ ബണ്ണുകൾ ധരിച്ച കയർഗുലിന് നഷ്ടമായത് അവളുടെ സ്കൂൾ കൂടി ആയിരുന്നു. വിരോധാഭാസമെന്നു പറയട്ടെ, കുടിയൊഴിപ്പിക്കപ്പെട്ട ആളുകൾക്കുള്ള അഭയകേന്ദ്രമായി മാറ്റിയ ഒരു സ്കൂൾ കെട്ടിടത്തിലാണ് അവൾ താമസിക്കുന്നത്.
സ്കൂൾ പ്രവർത്തനം നിർത്തിയെങ്കിലും അവൾ അത് പരമാവധി പ്രയോജനപ്പെടുത്തുകയാണ്. സ്കൂൾ ലൈബ്രറിയിൽ പുസ്തകങ്ങളിൽ നിന്ന് പഠിക്കാൻ പോലും അവൾ ശ്രമിച്ചു, പക്ഷേ വാതിൽ കനത്ത പൂട്ടിൽ ഉറപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു, അവൾ അസന്തുഷ്ടയായി പറഞ്ഞു.
യുദ്ധം ആരംഭിച്ചതിന് ശേഷം ഏകദേശം 137,000 പേരെ ഒഴിപ്പിച്ചതിനാൽ ബാറ്റ്കെൻ മേഖലയിലെ 26 സ്കൂളുകളും 30 കിന്റർഗാർട്ടനുകളും അടച്ചിട്ടതായി കിർഗിസ് വിദ്യാഭ്യാസ മന്ത്രാലയം റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഇവയിൽ പത്ത് സ്കൂളുകളും ഏഴ് കിന്റർഗാർട്ടനുകളും ഒന്നുകിൽ ചിതറിയോ നേരിട്ടുള്ള ആക്രമണത്തിലോ നശിച്ചു. നിലവിൽ, കനത്ത നാശനഷ്ടം സംഭവിച്ച രണ്ടെണ്ണം ഒഴികെ മിക്ക സ്കൂളുകളും പൂർണ്ണമായോ ഭാഗികമായോ പ്രവർത്തനം പുനരാരംഭിച്ചു. അക്-സായിയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ സ്കൂളുകളിലൊന്ന് സെപ്തംബർ 16-ന് താജിക്ക്-അനുബന്ധ സേന ഏറ്റെടുക്കുകയും രണ്ട് ദിവസത്തേക്ക് താവളമായി ഉപയോഗിക്കുകയും ചെയ്തു.
താജിക്കിസ്ഥാനിൽ, 450 കുട്ടികൾ പഠിക്കുന്ന ഒരു സ്കൂളെങ്കിലും സെപ്തംബർ 16-ന് തീപിടിത്തത്തിൽ നശിച്ചു. താജിക്കിസ്ഥാനിലെ ഖോജായ് അലോയിലെ മറ്റൊരു സ്കൂളിൽ, 51-കാരനായ ബക്രോം ഖാകിമോവ് എന്ന അധ്യാപകൻ തന്റെ വിദ്യാർത്ഥികളെ സംരക്ഷിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നതിനിടെ കൊല്ലപ്പെട്ടതായി റിപ്പോർട്ടുണ്ട്. ഏറ്റുമുട്ടലിൽ 200 സിവിലിയന്മാർക്ക് പരിക്കേറ്റതായി താജിക്ക് അധികൃതർ സ്ഥിരീകരിച്ചു.
കഴിഞ്ഞ അഞ്ച് വർഷത്തിനിടെ, കിർഗിസ്ഥാനും താജിക്കിസ്ഥാനും തമ്മിൽ 20 ലധികം അതിർത്തി സംഘർഷങ്ങൾ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. കഴിഞ്ഞ രണ്ട് വർഷമായി ഈ ഏറ്റുമുട്ടലുകളിൽ സിവിലിയന്മാർ കല്ലെറിയുന്നത് മുതൽ സർക്കാർ സേന കനത്ത സൈനിക സജ്ജീകരണങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് വെടിവയ്പ്പ് നടത്തുന്നത് വരെയാണ്. കഴിഞ്ഞ രണ്ട് ഏറ്റുമുട്ടലുകളിൽ കുറഞ്ഞത് ആറ് കുട്ടികളെങ്കിലും കൊല്ലപ്പെടുകയും ഡസൻ പേർക്ക് പരിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തു.
തകർന്ന സ്കൂളുകൾ അറ്റകുറ്റപ്പണികൾ നടത്തി പുനർനിർമിക്കുന്നതിനു പുറമേ, സംഘർഷ കാലത്ത് കുട്ടികളെയും വിദ്യാഭ്യാസത്തെയും സംരക്ഷിക്കാൻ ഇരു സർക്കാരുകളും പ്രതിജ്ഞാബദ്ധരാവണം.
114 ഗവൺമെന്റുകൾ ഇതിനകം അംഗീകരിച്ച സുരക്ഷിത സ്കൂളുകളുടെ പ്രഖ്യാപനം, സംഘട്ടനങ്ങളിൽ സ്കൂളുകളെ ലക്ഷ്യം വയ്ക്കുകയോ സൈനിക ആവശ്യങ്ങൾക്കായി ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യാതെ സംരക്ഷിക്കാൻ സർക്കാരുകളെ പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമാക്കുന്നു.
കയർഗുളിനെപ്പോലുള്ള കുട്ടികളുടെ അവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കാൻ ഇരു ഗവൺമെന്റുകളുടെയും പ്രതിബദ്ധതരാണ്. എന്നാൽ നിര്ഭാഗ്യവശമെന്ന് പറയട്ടെ താജിക്കിസ്ഥാനോ കിർഗിസ്ഥാനോ ഇത്തരം ഒരു ഉടമ്പടിയും ഒപ്പുവെച്ചിട്ടില്ല.