രാജ്യം ഉറ്റു നോക്കുന്ന ലോക്സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രഖ്യാപനം വന്നതോടെ മാതൃകാ പെരുമാറ്റച്ചട്ടവും നിലവില് വന്നു. ഇനി കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന സര്ക്കാരുകള്ക്ക് പ്രഖ്യാപനങ്ങള് നടത്താനാകില്ല. അത് വോട്ടര്മാരെ സ്വാധീനിക്കുമെന്നതിനാലാണ് പ്രഖ്യാപനങ്ങള്ക്ക് വിലക്ക് ഏര്പ്പെടുത്തുന്നത്. എന്നാല്, തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കഴിയുന്നതു വരെ സര്ക്കാരുകളുടെ പ്രവര്ത്തനം മുടക്കം കൂടാതെ നടത്താം. രാജ്യം അടുത്ത അഞ്ചു വര്ഷം ആര് ഭരിക്കുമെന്ന് ജനം തീരുമാനിക്കാനിരിക്കെ എന്താണ് പെരുമാറ്റച്ചട്ടം എന്നത് സാധാരണക്കാര്ക്ക് ഇന്നും അപ്രാപ്യമായ കാര്യമാണ്.
* എന്താണ് മാതൃകാ പെരുമാറ്റച്ചട്ടം
തിരഞ്ഞെടുപ്പ് സമയത്ത് രാഷ്ട്രീയ പാര്ട്ടികളുടെയും സ്ഥാനാര്ത്ഥികളുടെയും പെരുമാറ്റം, പ്രധാനമായും പ്രസംഗങ്ങള്, യോഗങ്ങള്, ഘോഷയാത്രകള്, പോളിംഗ് ദിവസം, പോളിംഗ് ബൂത്തുകള്, നിരീക്ഷകര്, അധികാരത്തിലുള്ള പാര്ട്ടി, തിരഞ്ഞെടുപ്പ് എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ഇന്ത്യന് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന് പുറപ്പെടുവിച്ച മാര്ഗ്ഗനിര്ദ്ദേശങ്ങളുടെ ഒരു കൂട്ടമാണ് മാതൃകാ പെരുമാറ്റച്ചട്ടം.
* പ്രകടനപത്രികകളും പൊതു പെരുമാറ്റവും
തെരഞ്ഞെടുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് തെരഞ്ഞെടുപ്പു കമ്മിഷന് പുറത്തിറക്കിയിരിക്കുന്ന കോഡില് അതിന്റെ അക്ഷരത്തിലും ആത്മാവിലും ഉള്ക്കൊള്ളിച്ചിരിക്കുന്ന തത്വങ്ങള് പാലിക്കാന് സമ്മതം നല്കിയ രാഷ്ട്രീയ പാര്ട്ടികളുടെ സമ്മതത്തോടെയാണ് ഈ മാനദണ്ഡങ്ങള് വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത്. സ്വതന്ത്രവും നീതിയുക്തവുമായ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഉറപ്പാക്കുന്നതിന്റെ ആവശ്യകതയ്ക്കായി കമ്മീഷന് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ഷെഡ്യൂള് പ്രഖ്യാപിച്ച ഉടന് തന്നെ മാതൃകാ പെരുമാറ്റച്ചട്ടം നിലവില് വരും.
കേന്ദ്രത്തിലും സംസ്ഥാനങ്ങളിലും ഭരിക്കുന്ന പാര്ട്ടികള് തങ്ങളുടെ നേട്ടങ്ങള് അന്യായമായ നേട്ടം കൈവരിക്കാന് ദുരുപയോഗം ചെയ്യുന്നില്ലെന്ന് ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് ഇതിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം. മാതൃകാ പെരുമാറ്റച്ചട്ടത്തിന് കീഴില് അഴിമതിയെന്ന് കരുതപ്പെടുന്ന സമ്പ്രദായങ്ങള് ഒഴിവാക്കുന്നതിനാണ് ഇത് രൂപകല്പ്പന ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. ഉദാഹരണത്തിന്, രാഷ്ട്രീയക്കാര് വിദ്വേഷ പ്രസംഗങ്ങള് നടത്തരുത്, ഒരു സമുദായത്തെ മറ്റൊന്നിനെതിരായി നിര്ത്തരുത്. മതം വിളിച്ചോതുകയോ വോട്ടര്മാരെ സ്വാധീനിക്കുന്ന പുതിയ പദ്ധതികളെക്കുറിച്ച് വാഗ്ദാനങ്ങള് നല്കുകയോ ചെയ്യരുത്.
* പെരുമാറ്റച്ചട്ടത്തിന്റെ പ്രധാന പോയിന്റുകള് ഇതാണ്
മാതൃകാ പെരുമാറ്റച്ചട്ടം പ്രാബല്യത്തില് വന്നാല് പദ്ധതികള്ക്കോ പൊതു സംരംഭങ്ങള്ക്കോ സര്ക്കാര് പുതിയ അടിത്തറ ഉണ്ടാക്കാന് പാടില്ല.തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രക്രിയയില് സര്ക്കാര് സ്ഥാപനങ്ങള് ഒരു റിക്രൂട്ട്മെന്റ് പ്രക്രിയയിലും പങ്കെടുക്കരുത്.മത്സരിക്കുന്ന സ്ഥാനാര്ത്ഥികളും അവരുടെ പ്രചാരകരും അവരുടെ എതിരാളികളുടെ ഗൃഹജീവിതത്തെ ബഹുമാനിക്കണം, അവരുടെ വീടുകള്ക്ക് മുന്നില് റോഡ്ഷോകളോ പ്രകടനങ്ങളോ നടത്തി അവരെ ശല്യപ്പെടുത്തരുത്. സ്ഥാനാര്ത്ഥികളോട് അത് അകറ്റി നിര്ത്താന് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് മാതൃകാ പെരുമാറ്റച്ചട്ടം അനുശാസിക്കുന്നു.
തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണ റാലികളും റോഡ് ഷോകളും റോഡ് ഗതാഗതത്തിന് തടസ്സമാകരുത്. രാഷ്ട്രീയ പാര്ട്ടികളും സ്ഥാനാര്ത്ഥികളും നിലവിലുള്ള ഭിന്നതകള് വഷളാക്കുന്നതോ പരസ്പര വിദ്വേഷം സൃഷ്ടിക്കുന്നതോ വിവിധ ജാതികളും സമുദായങ്ങളും തമ്മില് മതപരമോ ഭാഷാപരമോ മറ്റെന്തെങ്കിലും സംഘര്ഷമോ ഉണ്ടാക്കുന്നതോ ആയ പ്രവര്ത്തനങ്ങളില് നിന്ന് വിട്ടുനില്ക്കണം. മതത്തിന്റെ പേരില് വോട്ട് ചോദിക്കുന്നത് അനുവദിക്കില്ല. വോട്ടര്മാര്ക്ക് മദ്യം വിതരണം ചെയ്യുന്നതില് നിന്ന് ഒഴിഞ്ഞുനില്ക്കാന് സ്ഥാനാര്ത്ഥികളോട് ആവശ്യപ്പെടുന്നു. തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണ വേളയില് വോട്ടര്മാര്ക്ക് മദ്യം വിതരണം ചെയ്യുമെന്നത് ഇന്ത്യയില് പരക്കെ അറിയപ്പെടുന്ന വസ്തുതയാണ്.
റോഡുകളുടെ നിര്മ്മാണം, കുടിവെള്ള സൗകര്യം തുടങ്ങിയ പുതിയ ക്ഷേമ പരിപാടികള് ആരംഭിക്കുന്നതിനോ റിബണ് മുറിക്കുന്ന ചടങ്ങുകളിലേക്കോ സര്ക്കാര് അല്ലെങ്കില് ഭരണകക്ഷി നേതാക്കളെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ചട്ടം തടയുന്നുണ്ട്. മീറ്റിംഗ് ഗ്രൗണ്ടുകള്, ഹെലിപാഡുകള്, സര്ക്കാര് അതിഥി മന്ദിരങ്ങള്, ബംഗ്ലാവുകള് തുടങ്ങിയ പൊതു ഇടങ്ങള് മത്സരിക്കുന്ന സ്ഥാനാര്ത്ഥികള്ക്കിടയില് തുല്യമായി പങ്കിടണമെന്ന് കോഡ് നിര്ദ്ദേശിക്കുന്നു. ഈ പൊതു ഇടങ്ങള് ഏതാനും സ്ഥാനാര്ത്ഥികളുടെ കുത്തകയാക്കരുത്. പോളിംഗ് ദിവസം, ക്രമമായ വോട്ടിംഗ് പ്രക്രിയയ്ക്കായി എല്ലാ പാര്ട്ടി സ്ഥാനാര്ത്ഥികളും വോട്ടിംഗ് ബൂത്തുകളിലെ പോളിംഗ് ഡ്യൂട്ടി ഉദ്യോഗസ്ഥരുമായി സഹകരിക്കണം.
വോട്ടെടുപ്പ് ദിവസം പോളിംഗ് ബൂത്തുകള്ക്ക് സമീപത്തും പരിസരത്തും സ്ഥാനാര്ത്ഥികള് അവരുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ചിഹ്നങ്ങള് പ്രദര്ശിപ്പിക്കരുത്. തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്റെ സാധുവായ പാസ് ഇല്ലാതെ ആരും ബൂത്തുകളില് പ്രവേശിക്കരുത്. പരാതികള് അറിയിക്കാനോ സമര്പ്പിക്കാനോ പോള് നിരീക്ഷകര് ഉണ്ടാകും. ഭരിക്കുന്ന പാര്ട്ടി അധികാരസ്ഥാനം പ്രചാരണ ആവശ്യങ്ങള്ക്കായി ഉപയോഗിക്കരുത്. അധികാരത്തിലുള്ള പാര്ട്ടിക്ക് അനുകൂലമായി വോട്ട് ചെയ്യാന് വോട്ടര്മാരെ സ്വാധീനിച്ചേക്കാവുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ താല്ക്കാലിക നിയമനങ്ങളൊന്നും ഭരണകക്ഷി മന്ത്രിമാര് നടത്തരുത്. തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണ വേളയില് ഉച്ചഭാഷിണി ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് മുമ്പ്, സ്ഥാനാര്ത്ഥികളും രാഷ്ട്രീയ പാര്ട്ടികളും പ്രാദേശിക അധികാരികളുടെ അനുമതിയോ ലൈസന്സോ വാങ്ങണം.
പോലീസ് അധികാരികളെ ആവശ്യമായ സുരക്ഷാ ക്രമീകരണങ്ങള് ചെയ്യാന് പ്രാപ്തരാക്കുന്നതിന് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് റാലികള് നടത്തുന്നതിന് സ്ഥാനാര്ത്ഥികള് ലോക്കല് പോലീസിനെ അറിയിക്കണം. കഴിഞ്ഞ ലോക്സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് നടന്നത് 2019ലാണ്. അന്നത്തെ പൊതു തെരഞ്ഞെടുപ്പിനുള്ള കോഡ് 2019 മാര്ച്ച് 10 നാണ് നിലവില് വന്നത്. കമ്മീഷന് തീയതികള് പ്രഖ്യാപിക്കുകയും തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രക്രിയയുടെ അവസാനം വരെ പ്രാബല്യത്തില് തുടരുകയും ചെയ്തു. 2024 മാര്ച്ച് 16നാണ് ഇന്ത്യന് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മിഷന് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് തീയതി പ്രഖ്യാപിച്ചത്. ഇതോടെ മാതൃകാ പെരുമാറ്റച്ചട്ടം നിലവില് വരികയും ചെയ്തു. ഇനി തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രക്രിയകള് പൂര്ത്തിയാകുന്നതു വരെ ഇന്ത്യയില് പെരുമാറ്റച്ചട്ടം നിലനില്ക്കും.