ലോക്സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിന്റെ ആറാം ഘട്ടത്തില് പോളിങ് നടക്കാൻ പോകുന്ന ഡല്ഹിയില് നിന്നുമുള്ള മനുഷ്യ കാഴ്ചകള് ഏറെ വേദനിപ്പിക്കുന്നതാണ്. നഷ്ടപ്പെടലിന്റെയും എന്നു ഞങ്ങളുടെ വാസസ്ഥലങ്ങള് തിരികെ ലഭിക്കുമെന്ന് സ്വപ്നം കാണുന്നവരുടെയും മനസു തകര്ന്ന കാഴ്ചകള്. കോടതി ഉത്തരുവകളെ പോലും പാടെ അവഗണിക്കുന്ന ഒരു രാഷ്ട്രീയ കൂട്ടുക്കെട്ടുകളുടെ പ്രത്യക്ഷ ഇരകളാണ് ഡല്ഹിയെ ചേരി നിവാസികളായ മനുഷ്യര്. ഭരണകക്ഷിയായ ആംആദ്മിയും തലസ്ഥാനത്ത ഇരുന്ന് രാജ്യം ഭരിക്കുന്ന ബിജെപിയും നല്കിയ വാഗാദ്നങ്ങളില് മയങ്ങി സ്വന്തം ഭവനങ്ങള് നല്കിയവര്, ഇന്ന് തെരുവില് അന്തിക്കു ചായാന് കെട്ടുറപ്പുള്ള ഒരു സ്ഥലം എന്ന് ലഭ്യമാകുമെന്ന് അന്വേഷിച്ച് ദിനമെണ്ണി കഴിയുന്നു.
2023 ലെ കണക്കുകള് പ്രകാരം ഡല്ഹിയില് പൊളിച്ചു മാറ്റപ്പെട്ടതുമൂലം 2.8 ലക്ഷം പേര്ക്ക് ഭവനങ്ങള് നഷ്ടമായിട്ടുണ്ട്. കോടതി ഉത്തരവുകളില് ലംഘനം നടത്തിയ, നല്കിയ വാഗ്ദാനങ്ങളില് വെള്ളം ചേര്ക്കുന്ന ഭരണകൂട നിലപാടും, അവ മാറ്റുന്നതും വര്ഷങ്ങളായി ഡല്ഹിയുടെ കാഴ്ചയാണ്. ഒന്പത് വര്ഷം പഴക്കമുള്ള പുനരധിവാസ നയവും, വീട് നഷ്ടപ്പെട്ടവര്ക്ക് പുനരധിവാസം നല്കണമെന്ന കോടതി ഉത്തരവുകളും ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും അനങ്ങാപ്പാറ നയമാണ് ഭരണകര്ത്താക്കള് നടത്തിക്കൊണ്ട് പോകുന്നത്. അതുകൂടാതെ, 2015ന് ശേഷം നിര്മ്മിച്ച ചേരികളൊന്നും പുനരധിവാസത്തിന് യോഗ്യമല്ലാത്തതിനാല് ചേരി പുനരധിവാസം മുഴുവന് പരാജയമായി മാറുന്നു. പുനരധിവാസത്തിന് യോഗ്യരാവര്ക്ക് നല്കുന്ന നിബനധകള് പലര്ക്കും അതു അവര്ക്ക് അര്ഹമായത് നഷ്ടമാക്കാന് ഇടയാകുന്നു.
ഡല്ഹിയിലെ ഹൗസിംഗ് ആന്ഡ് ലാന്ഡ് റൈറ്റ്സ് നെറ്റ്വര്ക്ക് ഗ്രൂപ്പ് 2024 മാര്ച്ചില് പുറത്തിറക്കിയ റിപ്പോര്ട്ട് അനുസരിച്ച്, 2023-ല് സര്ക്കാര് കുടിയൊഴിപ്പിക്കലിലൂടെ ഏകദേശം 2,78,796 പേര് ഭവനരഹിതരായി. മെഹ്രൂലി, പഞ്ചാബി ബാഗ്, തുഗ്ലാഗ്ബാദ്, പ്രിയങ്ക ഗാന്ധി ക്യാംപ്, ജാമിയ നഗര് എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് കുടിയൊഴിപ്പിക്കല് നടന്നിരിക്കുന്നത്.
2020 ലെ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പില് ചേരി നിവാസികളെ അവരുടെ വീടുകള് ഉണ്ടായിരുന്ന അതേ സ്ഥലത്ത് പുനരധിവസിപ്പിക്കുമെന്ന് ബിജെപി നല്കിയ വാഗ്ദാനങ്ങള് പാര്ട്ടിയുടെ 2024 ലെ ലോക്സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രകടന പത്രികയില് ഇല്ല. ആം ആദ്മി, ഡല്ഹിക്ക് മാത്രമായി ഒരു പ്രകടനപത്രിക ഇറക്കിയില്ല. വര്ഷങ്ങളോളും ഡല്ഹി ഭരിച്ചിരുന്ന ദേശീയ പാര്ട്ടിയായ കോണ്ഗ്രസ്, ഭവന പ്രവേശനത്തെക്കുറിച്ചോ നിര്ബന്ധിത കുടിയൊഴിപ്പിക്കലിനെക്കുറിച്ചോ മൊറട്ടോറിയത്തെക്കുറിച്ചോ ഒന്നും പരാമര്ശിച്ചിട്ടില്ല. അതായത് ഡല്ഹി പിടിച്ചെടുത്ത് അധികാര സ്ഥാനത്തെ പ്രധാനിയാകാന് തന്ത്രങ്ങള് മെനയുന്ന രാഷ്ട്രീയ പാര്ട്ടികള് ആരും കുടിയൊഴിപ്പിക്കപ്പെട്ടവന്റെ പ്രശ്നത്തില് തത്പരരല്ലെന്ന് വ്യക്തം.
ഡല്ഹിയിലെ 11% ജനങ്ങളും അതിന്റെ 1,483 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റര് വിസ്തൃതിയുടെ 0.5% ത്തില് കൂടുതലുള്ള ചേരികളിലാണ് താമസിക്കുന്നത്. 2023 വരെ ശരാശരി ഏഴ് മുതല് എട്ട് ദിവസത്തിനുള്ളില് ഒരു കുടിയൊഴിപ്പിക്കല് ഡല്ഹിയില് നടന്നിട്ടുണ്ട്. അങ്ങനെ 49 ഒഴിപ്പിക്കലുകളാണ് ഒരു വര്ഷം നടന്നിരിക്കുന്നത്. ഡല്ഹി അര്ബന് ഷെല്ട്ടര് ഇംപ്രൂവ്മെന്റ് ബോര്ഡ് (DUSIB) യമുനയുടെ തീരത്തുള്ള യമുന പുഷ്ത, സരായ് കാലേ ഖാന് പ്രദേശങ്ങളിലെ ഒമ്പത് രാത്രി ഷെല്ട്ടറുകളും തകര്ത്തു. കയ്യേറ്റങ്ങള് ഒഴിപ്പിക്കല്, സൗന്ദര്യവല്ക്കരണം, യമുന വെള്ളപ്പൊക്ക സമതലങ്ങള് സംരക്ഷിക്കല് എന്നിവയാണ് പൊളിക്കുന്നതിനുള്ള കാരണങ്ങളായി സര്ക്കാര് ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയത്. ഡല്ഹിയിലെ 5.7 ദശലക്ഷം ആളുകള് ചേരികളിലോ അനധികൃത കോളനികളിലോ താമസിക്കുന്നതിനാല്, ഒരു പദ്ധതിയോ സര്ക്കാരിന്റെ സ്വന്തം പുനരധിവാസ നയങ്ങളോ കോടതി നിര്ദ്ദേശങ്ങളോ പാലിക്കാതെയാണ് സമീപകാല പൊളിക്കലുകള് നടത്തിയതെന്ന് വിദഗ്ധര് ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.
പല കേസുകളിലും, പുനരധിവാസ പദ്ധതികളും പൊളിക്കുന്നതിന് മുന്പ് മുന്കൂര് അറിയിപ്പും വേണമെന്ന നിയമം ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും ചില കേസുകളില് നോട്ടീസ് നല്കിയിട്ടില്ലെന്ന് താമസക്കാര് സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു. ഹൗസിംഗ് ആന്ഡ് ലാന്ഡ് റൈറ്റ്സ് നെറ്റ്വര്ക്കില് നിന്നുള്ള കണക്കുകള് പ്രകാരം 2023-ല്, ഇന്ത്യയില് കുടിയൊഴിപ്പിക്കപ്പെട്ടവരില് 82% പേര്ക്ക് പുനരധിവാസം നല്കിയിട്ടില്ല. 2022 ലെ വികസനം പുനരധിവാസത്തിനും പുനരധിവാസത്തിനുമുള്ള യോഗ്യതാ മാനദണ്ഡങ്ങളെ സങ്കീര്ണ്ണമാക്കി. DUSIB, DDA എന്നിവ ലിസ്റ്റുചെയ്തിരിക്കുന്ന 675 ചേരികളിലെ താമസക്കാര്ക്ക് മാത്രമേ 2015 പോളിസി പ്രകാരം പുനരധിവാസത്തിന് അര്ഹതയുള്ളൂവെന്ന് ഡല്ഹി ഹൈക്കോടതി വിധി പറഞ്ഞു.
തുഗ്ലക്കാബാദ് കുടിയൊഴിപ്പിക്കലിന്റെ ഭാഗമായി വീട് നഷ്ടപ്പെട്ട 34 കാരിയായ ഒരു സ്ത്രീ തന്റെ വീട് ശരിയായ മുന്അറിയിപ്പ് ഇല്ലാതെയാണ് തകര്ത്തതെന്ന് മാധ്യമങ്ങളോട് പറഞ്ഞു. വര്ഷങ്ങളായി ഞങ്ങള് ഇവിടെ താമസിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് തെളിയിക്കുന്ന ഞങ്ങളുടെ പ്രധാനപ്പെട്ട പേപ്പറുകള് പോലും ഞങ്ങള്ക്ക് എടുക്കാന് കഴിഞ്ഞില്ല, പേര് വെളിപ്പെടുത്താന് അഭ്യര്ത്ഥിച്ചുകൊണ്ട് അവള് പറഞ്ഞു.
‘പുനരധിവാസത്തിനായുള്ള ഞങ്ങളുടെ അപ്പീലുകള് സര്ക്കാര് തള്ളിക്കളയുന്നു, ഞങ്ങള്ക്ക് ആവശ്യമായ പിന്തുണ എപ്പോഴെങ്കിലും ലഭിക്കുമോ എന്നറിയാതെ ഞങ്ങള് അവശേഷിക്കുന്നു. ശ്യാംലാല് കോളേജിന് സമീപമുള്ള സെറ്റില്മെന്റിന്റെ നിര്ബന്ധിത ഒഴിപ്പിക്കല് സമയത്ത്, ദുരിതബാധിതരായ സമൂഹവുമായി നടത്തിയ അഭിമുഖത്തില്, അവര് 40 വര്ഷത്തിലേറെയായി സൈറ്റില് താമസിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് പറഞ്ഞിരുന്നു, കൂടാതെ ഇവിടുത്തെ താമസക്കാരാണെന്ന് തെളിയിക്കുന്നതിനുള്ള രേഖകള് തങ്ങളുടെ കൈവശം ഉണ്ടായിരുന്നെന്നു അവര് വെളിപ്പെടുത്തി.