ലോകത്തെ ഏറ്റവും പഴക്കം ചെന്ന നദികളിലൊന്നാണ് നൈല് നദി. 6,650 കിലോമീറ്റർ നീളമുള്ള ഈ നദി പതിനൊന്ന് രാജ്യങ്ങളിലായി ആഫ്രിക്കൻ വൻകരയിലൂടെ ഒഴുകുന്നു. അറബിയിൽ നൈൽ എന്ന വാക്കിൽ നിന്നാണ് പേരിന്റെ ഉത്ഭവം. നദീതടം എന്നർത്ഥമുള്ള നൈലോസ് എന്ന ഗ്രീക്ക് പദത്തിൽ നിന്നാണ് നൈൽ എന്ന അറബി പദം ഉണ്ടായത് . ഗ്രീക്കിൽഐജിപ്റ്റോസ് എന്ന മറ്റൊരു പേരുകൂടിയുണ്ട്. ഈജിപ്റ്റ് എന്ന പേരുണ്ടായത് ഈ വാക്കിൽ നിന്നാണ്. പുരാതന ഈജിപുകാർ നൈൽ നദിയെ അവരുടെ നാടിന്റെ പിതാവായും ഈജിപ്തിനെ ആ നദിയുടെ പുത്രിയായും കരുതിയിരുന്നു. മനുഷ്യ സംസ്കാരത്തിന്റെ വളര്ച്ചയിൽ നിര്ണായക പങ്കുവഹിച്ച ഈ നദിക്ക് ഒട്ടനവധി വര്ഷത്തെ പഴക്കവും അത്ര തന്നെ പാരിസ്ഥിതിക പ്രാധാന്യവുമുണ്ട്. ഈജിപ്ഷ്യൻ സംസ്ക്കാരമുൾപ്പെടെ ഒട്ടേറെ പുരാതന സംസ്ക്കാരങ്ങളുടെ കളിത്തട്ടുകൂടിയാണ് നൈൽനദീതടം.
ഈജിപ്തിന്റ്റെ തെക്കുള്ള മലനിരകളിൽ നിന്നുൽഭവിച്ചു വടക്കു മെഡിറ്ററേനിയൻ ഉൾക്കടലിൽ പതിയ്ക്കുന്നു. എന്നാല് മറ്റ് മഹാനദികളുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോള് ഒരു പ്രത്യേകത കൂടി നൈലിനുണ്ട്. ഇതുവരെയുള്ള ചരിത്രത്തില് ഒരിക്കൽ പോലും ഗതിമാറി ഒഴുകിയിട്ടില്ല ഈ നദി എന്നതാണ് ഈ പ്രത്യേകത.പക്ഷേ നൈലിന്റെ ഈ പ്രത്യേകതയ്ക്കു പിന്നിലെ കാരണം ഇത്ര നാളും അജ്ഞാതമായിരുന്നു. എന്നാല് ഏറ്റവും ഒടുവില് നടന്ന ഒരു പഠനം ഈ രഹസ്യം പുറത്തു കൊണ്ടുവന്നിരിക്കുകയാണ്. മറ്റെല്ലാ പുരാതന നദികളും കാലത്തിനൊപ്പം ദിശയും മാറ്റിയപ്പോള് നൈല് മാത്രം എന്തുകൊണ്ട് 300 ലക്ഷം വര്ഷമായി ഒരേ ദിശയില്, ഒരേ പാതയില് ഒഴുകുന്നു എന്ന് ഈ പഠനം വിശദീകരിക്കുന്നു. നൈല് നദി ഒഴുകുന്ന അതേ ദിശയില്, ഭൂമിക്കടിയിലായി കണ്വേയര് ബെല്റ്റ് പോലെ പ്രവര്ത്തിക്കുന്ന ഒരു മാന്റിലിന്റെ ഭാഗം ഉണ്ടെന്നാണ് ഗവേഷകര് വിശദീകരിക്കുന്നത്. ഈ മാന്റില് ഭാഗത്തിന് ഒരു പക്ഷേ നദിയുടെ ഉദ്ഭവവുമായി പോലും ബന്ധമുണ്ടായിരിക്കാം എന്നാണ് ശാസ്ത്രലോകത്തിന്റെ നിഗമനം.
കണ്വെക്ഷന് സെല് എന്ന് വിളിയ്ക്കുന്ന ഈ മാന്റില് ഭാഗമാണ് ദശലക്ഷക്കണക്കിനു വര്ഷങ്ങളായി നൈല് ദിശ മാറി ഒഴുകാത്തതിനു കാരണമെന്ന് ഇവര് പറയുന്നു. നൈലിന്റെ പ്രായം 6 ദശലക്ഷം വര്ഷം മാത്രമാണെന്ന ആശയത്തെയും തള്ളിക്കളയുന്ന ചില തെളിവുകള് ഈ പഠനം മുന്നോട്ടു വയ്ക്കുന്നുണ്ട്. ഈ ആശയം അനുസരിച്ച് 60 ലക്ഷം വര്ഷങ്ങള്ക്ക് മുന്പ് കിഴക്കന് ആഫ്രിക്കയിലൂടെ ഒഴുകിയിരുന്ന ഒരു ചെറു അരുവി വികസിച്ചാണ് പിന്നീട് നൈലായി മാറിയത്. എന്നാല് ഈ നിരീക്ഷണം തെറ്റാണെന്നും പുതിയ പഠനം തെളിവുകള് നിരത്തി വാദിക്കുന്നു. ഭൂമിയുടെ മാന്റിലില് ഉണ്ടായ മാറ്റങ്ങളാണ് ഇത്യോപ്യയിലെ പര്വത മേഖല ഉടലെടുക്കാന് കാരണമായത്. ഈ പര്വതമേഖലയുടെ ഉദയം സൃഷ്ടിച്ച ചെരിവ് നൈലിന്റെ മെഡിറ്ററേനിയന് വരെയുള്ള സഞ്ചാരപാതയിലുടെനീളമുണ്ട്. ഈ ചെരിവാണ് നൈലിന്റെ ദിശ മാറ്റാതെ നോക്കുന്നതെന്നാണ് പഠനം ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നത്. ഈ പര്വത മേഖല സഞ്ചാരപാതയിലുടെനീളം സൃഷിടിക്കുന്ന തടസ്സമില്ലാതിരുന്നെങ്കില് നൈല് വളരെ പണ്ടേ പല കുറി ദിശ മാറിയേനെ.
ഭൂമിയുടെ ഉള്പാളിയായ മാന്റിലില് സംഭവിയ്ക്കുന്ന നേരിയ മാറ്റങ്ങള്പോലും എങ്ങനെ പുറമെ വലിയ മാറ്റങ്ങളുണ്ടാക്കുന്നു എന്ന് വ്യക്തമാകാന് നൈലിന്റെ ഉദാഹരണം സഹായിക്കുന്നു. കൂടാതെ ഭൂമിയുടെ ഉള്ളില് നടക്കുന്ന മാറ്റങ്ങളെ മനസ്സിലാക്കാന് നദികള് എങ്ങനെ സഹായകരമാകുന്നു എന്നതിനുകൂടി തെളിവാണ് നൈലിനെ സംബന്ധിച്ച കണ്ടെത്തലുകള്. പ്രാചീന ഈജിപ്തുകാർ ഉണ്ടാക്കിയ കലണ്ടർ 30 ദിവസമുള്ള 12 മാസങ്ങളായി വിഭജിച്ചവയായിരുന്നു. ഇത് നൈൽ നദിയുടെ ചാക്രിക ചംക്രമണം ആധാരമാക്കി മൂന്ന് ഋതുക്കളായി തിരിച്ചിരുന്നു . ആഖേത് എന്ന പ്രളയകാലവും പെരേത് എന്ന വളരുന്ന കാലവും ഷെമു എന്ന വരൾച്ചക്കാലവുമായിരുന്നു അത് . നൈൽ നദിയെ ഇറ്റേരു എന്നാണ് ഈജിപ്ത്യൻ ഭാഷയിൽ വിളിക്കുന്നത്. ഇതിനർത്ഥം നദി എന്നാണ്. ശിലായുഗം മുതൽ ഈജിപ്തിന്റെ ജീവനാഡിയാണ് നൈൽ. ഈജിപ്ഷ്യൻ നാഗരികത മിക്കതും വികസിച്ചത് നൈലിന്റെ തടങ്ങളിലാണ്