പല ഇന്ത്യന് രാജാക്കന്മാരും തങ്ങളുടെ കൊട്ടാരങ്ങള് പെയിന്റിംഗുകള് കൊണ്ട് അലങ്കരിക്കാനുള്ള ജോലി നല്കിയത് ഒരു പോളിഷ് കലാകാരനായിരുന്നു. ഹിന്ദു ദേവതകളുടെയും ചിത്രങ്ങളും മഹാഭാരതം, രാമായണം തുടങ്ങി രാജാക്കന്മാര് തങ്ങളുടെ കൊട്ടാരത്തെ വര്ണ്ണ ചിത്രങ്ങള് കൊണ്ട് അലങ്കിരിക്കാന് പറഞ്ഞു. രാജ കല്പ്പന ശിരാസാ വഹിച്ച പോളണ്ടുകാരന് സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലി തീര്ത്തത് വര്ണ്ണ വിസ്മയങ്ങളുടെ സമ്മേളനത്തില് തീര്ത്ത മനോഹര ചിത്രങ്ങളായിരുന്നു. രണ്ടാ ലോക മാഹയുദ്ധ കാലഘട്ടത്തിലെ ഇന്ത്യന് രാജാക്കന്മാരുടെ കൊട്ടരങ്ങള് എങ്ങനെയാണ് ആ പോളണ്ടുകാരന് സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലി മനോഹരമാക്കിയത്, അറിയാം സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിനെ.
രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധം ആരംഭിച്ച1939ല് ജര്മ്മന് ടാങ്കുകളും സൈന്യവും പോളണ്ടിനെ ആക്രമിച്ചു. ഈ സമയത്ത്, പോളിഷ് കലാകാരനായ സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിനും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമാതാര ഭാര്യയും അവരുടെ ആഭരണങ്ങള് പണയപ്പെടുത്തി രാജ്യം വിട്ടു. സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിനും ഭാര്യ ലെനയ്ക്കും അവര് നിര്മ്മിക്കുന്ന സ്വപ്ന ഭവനത്തില് നിന്ന് മാറേണ്ടി വന്നു. ആദ്യം ഭാര്യയും ഭര്ത്താവും അമേരിക്കയില് അഭയം തേടി. അവിടെ സുരക്ഷിതരല്ലെന്ന് മനസിലാക്കിയ ദമ്പതികള് റൊമാനിയ, തുര്ക്കി, ഇറാഖ് എന്നിവിടങ്ങളിലേക്ക് പോയി. തുടര്ന്ന് 1941ല് ദമ്പതികള് ഇന്ത്യയിലെത്തുകയും ആറ് വര്ഷം ഇവിടെ താമസിക്കുകയും ചെയ്തു. ആ സമയം, ഇന്ത്യയില് താമസിച്ചിരുന്ന കാലത്ത് ഇവര് രാജാക്കന്മാരുമായി സമ്പര്ക്കം പുലര്ത്തി. അതിന്റെ ഫലമായി ഇന്ത്യയ്ക്ക് മികച്ച കലാസൃഷ്ടികള് ലഭിച്ചുവെന്ന് പറയാം.
1941 നും 1946 നും ഇടയില്, പല ഇന്ത്യന് രാജാക്കന്മാരും തങ്ങളുടെ കൊട്ടാരങ്ങള് പെയിന്റിംഗുകള് കൊണ്ട് അലങ്കരിക്കാനുള്ള ജോലി സ്റ്റെഫാന് നല്കി. ആര്ട്ട് ഡെക്കോ ശൈലിയില് ഇന്റീരിയര് ഡിസൈന് ചെയ്യാനും ആവശ്യപ്പെട്ടു. സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിന് ഹിന്ദു ദേവതകളുടെയും ദേവതകളുടെയും ചിത്രങ്ങളും മഹാഭാരതം, രാമായണം എന്നിവ ചിത്രീകരിക്കുന്നതിനുള്ള ചിത്രങ്ങളും രാജ്യത്തെ പ്രശസ്തമായ കടുവകള്, പുള്ളിപ്പുലികള്, ആനകള് എന്നിവയുടെ മനോഹര ചിത്രങ്ങളും സൃഷ്ടിച്ചു. നോര്ബ്ലിന് നിര്മ്മിച്ച ചിത്രം രാജസ്ഥാനിലെ ഉമൈദ് ഭവന് കൊട്ടാരത്തില് ഇപ്പോഴും തൂക്കിയിരിക്കുന്നു. ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യയിലെ ജോധ്പൂര് നാട്ടുരാജ്യത്തിന്റെ ഭരണാധികാരിയുടെ വസതിയായിരുന്നു ഈ കെട്ടിടം. എന്നിരുന്നാലും, ഉമൈദ് ഭവന് പാലസ് ഇപ്പോള് ഒരു ആഡംബര ഹോട്ടലായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. കൂടാതെ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചിത്രങ്ങള് ഗുജറാത്തിലെ മോര്ബി രാജാക്കന്മാരുടെ കൊട്ടാരങ്ങളിലും സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത് കൂടാതെ ബീഹാറിലെ രാംഗഢ് മഹാരാജാവിന്റെ ചിത്രവും അദ്ദേഹം നിര്മ്മിച്ചു. എന്നാല് കാലക്രമേണ അത് അപ്രത്യക്ഷമായി, ഇന്ത്യയില് ഈ കലാകാരന് സൃഷ്ടിച്ച ചിത്രങ്ങളെ വിവരിക്കുന്ന ഒരു ഡോക്യുമെന്ററി പിറവിയെടുത്തു.ക്ലോസ് ഉള്രിഷ് സൈമണ് അതിനു പിന്നില്. നോര്ബ്ലിന് പെയിന്റിംഗുകള് ഊര്ജ്ജസ്വലവും മനോഹരവുമാണ്. ആര്ട്ട് ഡെക്കോ ശൈലിയിലാണ് ഇവ നിര്മ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഈ ചിത്രങ്ങള് ഹിന്ദു ദേവതകളുടെ ഭാവങ്ങള് ഉള്പ്പെടെയുള്ള പരമ്പരാഗത ഇന്ത്യന് ഇമേജറി വ്യാഖ്യാനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിന് പഠനം ഉപേക്ഷിച്ച് ചിത്രകലയില് ഏര്പ്പെട്ടു. 1892ല് വാര്സോയില് സമ്പന്നരായ വ്യവസായികളുടെ കുടുംബത്തിലാണ് സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിന് ജനിച്ചത്. നോര്ബ്ലിന് ഒരു ബിസിനസുകാരനാകണമെന്ന് അവന്റെ പിതാവ് ആഗ്രഹിച്ചു, ബെല്ജിയത്തിലെ ആന്റ്വെര്പ്പില് കൊമേഴ്സ് പഠിക്കാന് അയച്ചു. എന്നാല് നോര്ബ്ലിന് ചിത്രകലയില് താല്പ്പര്യം പ്രകടിപ്പിച്ചു. അമ്മാവനില് നിന്നാണ് അദ്ദേഹത്തിന് ഈ അവകാശം ലഭിച്ചത്. പ്രശസ്ത ഫ്രഞ്ച് ചിത്രകാരന്റെ പിന്ഗാമിയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. അഗ്നീസ്ക കാസ്പ്രസാക്ക് തന്റെ ദ അണ്പ്ലാന്ഡ് റിട്ടേണ് ഓഫ് സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിന് എന്ന ലേഖനത്തില് എഴുതി, നോര്ബ്ലിന് സ്കൂള് പഠനം ഉപേക്ഷിച്ച് യൂറോപ്പിലേക്ക് പോയി. ഇവിടെ അദ്ദേഹം നിരവധി ചിത്ര പ്രദര്ശനങ്ങള് സന്ദര്ശിച്ചു. ബെല്ജിയം, ഫ്രാന്സ്, ഇംഗ്ലണ്ട് എന്നിവിടങ്ങളിലെ നിരവധി മാസികകള്ക്കായി ഫോട്ടോഗ്രാഫുകള് നിര്മ്മിച്ചു. സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിന് പിന്നീട് വാര്സോയിലേക്ക് മടങ്ങി. ഇവിടെ അദ്ദേഹം ഗ്രാഫിക് ആര്ട്ടിസ്റ്റ്, സ്റ്റേജ് ഡിസൈനര്, ബുക്ക് ഇല്ലസ്ട്രേറ്റര് എന്നീ നിലകളില് പ്രവര്ത്തിച്ചു. സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിന് തന്റെ പെയിന്റിംഗുകള്ക്ക് പ്രശസ്തനായി. ഇതിനുശേഷം 1933ല് ലീനയെ പരിചയപ്പെടുകയും രണ്ടാം വിവാഹം കഴിക്കുകയും ചെയ്തു. വാഴ്സയില് ഇരുവരുടെയും ജീവിതം സുഖകരമായിരുന്നു, എന്നാല് രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധം ഭാര്യാഭര്ത്താക്കന്മാരെ ഇന്ത്യയിലേക്ക് എത്തപ്പെടുകയായിരുന്നു.
സ്റ്റീഫന് നോര്ബ്ലിന് ഇന്ത്യയിലെത്തുന്നു
ഭാര്യാഭര്ത്താക്കന്മാര് ആദ്യം ബോംബെയില് എത്തിയിരുന്നു. ഇവിടെയാണ് ഇരുവരും വ്യത്യസ്ത സംസ്കാരങ്ങളും മതങ്ങളും ഭാഷകളും പരിചയപ്പെടുന്നത്. ഭാര്യയും ഭര്ത്താവും മുംബൈയില് താമസം തുടങ്ങി, നോര്ബ്ലിന് വിവിധ പെയിന്റിംഗ് എക്സിബിഷനുകളില് തന്റെ സൃഷ്ടികള് കാണിക്കാന് തുടങ്ങി. ഇത് ധനികരുടെ ശ്രദ്ധ പിടിച്ചുപറ്റുകയും അവര് നോര്ബ്ലിനെ അറിയാന് തുടങ്ങുകയും ചെയ്തുവെന്ന് ഡോക്യുമെന്ററിയില് ആര്ക്കിടെക്റ്റായ രാഹുല് മെഹ്റോത്ര പറഞ്ഞു. ആര്ട്ട് ഡെക്കോ ശൈലി 1930 കളിലും 40 കളിലും യൂറോപ്പില് വളരെ പ്രചാരത്തിലായിരുന്നു, എന്നാല് ഇന്ത്യയില് ഇത് അങ്ങനെയായിരുന്നില്ല. രാജ്യത്തെ പല നാട്ടുരാജ്യങ്ങളിലെയും മഹാരാജാക്കന്മാരുടെ പുത്രന്മാര് വിദേശത്തേക്ക് പോയപ്പോള് അവര് വിവരമറിഞ്ഞു. മഹാരാജ മെഹന്ദ്രസിന്ജിയുടെ മകന് മോര്വിയില് (ഇപ്പോള് മോര്ബി) ഒരു പുതിയ കൊട്ടാരം പണിയുമ്പോള് അത് ആര്ട്ട് ഡെക്കോ ശൈലിയില് രൂപകല്പ്പന ചെയ്യാന് അദ്ദേഹം ആഗ്രഹിച്ചു. മഹാരാജാവിന്റെ മകന് നോര്ബ്ലിനെ കൊട്ടാരം പെയിന്റിംഗ് കൊണ്ട് മനോഹരമാക്കാനുള്ള ചുമതല ഏല്പ്പിച്ചു. വേട്ടയാടല്, ശിവന് പ്രാര്ത്ഥനയില് മുഴുകി, ഭരണാധികാരികളുടെ പൂര്വ്വികര് എന്നിവയെ ചിത്രീകരിക്കുന്ന ചിത്രങ്ങള് അദ്ദേഹം സൃഷ്ടിച്ചു.
അദ്ദേഹം സൃഷ്ടിച്ച മനുഷ്യരൂപങ്ങള്ക്ക് ഇരുണ്ടതും ഇളം നിറങ്ങളും ഇടകലര്ന്നിരുന്നു. അഗ്നിസ്ക കാസ്പ്രസാക്ക്, പോളിഷ് ആര്ട്ടിസ്റ്റ്സ് അറ്റ് ദ സര്വീസ് ഓഫ് മഹാരാജ എന്ന തന്റെ പേപ്പറില്, സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിന്റെ അടുത്ത പ്രധാന കൃതി ഉമേദ് സിങ്ങില് നിന്നാണെന്ന് റിപ്പോര്ട്ട് ചെയ്യുന്നു. ജോധ്പൂരില് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന കൊട്ടാരത്തിന്റെ ഇന്റീരിയര് ഡിസൈന് ചെയ്യാന് അദ്ദേഹം നോര്ബ്ലിനോട് ആവശ്യപ്പെട്ടു. കപ്പല് അപകടത്തിന് ശേഷം ചിത്രം നിര്മ്മിക്കാന് സ്റ്റീഫന് നോര്ബ്ലിനിനോട് ആവശ്യപ്പെട്ടതായി അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഇതില് ലണ്ടനില് നിന്ന് കൊണ്ടുവന്ന മഹാരാജാസ് ഫര്ണിച്ചറുകള് നശിച്ചു. നോര്ബ്ലിന്റെ ഏറ്റവും മികച്ച സൃഷ്ടികള് ഇപ്പോഴും ഉമൈദ് ഭവന് കൊട്ടാരത്തില് കാണാം. ദുര്ഗ്ഗാ ദേവിയുടെ ചിത്രം സിംഹത്തിന്മേല് ഇരിക്കുന്നതും ഒരു അസുരനെ കൊല്ലുന്നതും കാണിക്കുന്നു. ഇതില് ദുര്ഗ്ഗാദേവിക്ക് അനേകം കൈകളുണ്ട്, ഓരോ കൈയിലും ആയുധം പിടിച്ചിരിക്കുന്നു.
ഒരു ചിത്രത്തില്, ദുര്ഗാദേവി ഒരു ഈജിപ്ഷ്യന് രാജകുമാരിയെപ്പോലെയാണ്. നോര്ബ്ലിനിലെ ഓറിയന്റല് റൂം എന്ന മുറിയില് ആറ് ചിത്രങ്ങളുടെ ഒരു പരമ്പര സൃഷ്ടിച്ചു. രാമായണത്തിലെ പ്രധാന രംഗങ്ങള് ഇതില് കാണിച്ചിട്ടുണ്ട്. രാവണന് സീതാദേവിയെ തട്ടിക്കൊണ്ടു പോകുന്ന ചിത്രവും സീതയ്ക്ക് പരീക്ഷണം നല്കി അവളുടെ പരിശുദ്ധി തെളിയിക്കുന്ന ചിത്രവും ഇതില് ഉള്പ്പെടുന്നു. ഇതുകൂടാതെ, കൊട്ടാരത്തിലെ രാജാവിന്റെയും രാജ്ഞിയുടെയും മുറികള്ക്കൊപ്പം ഡൈനിംഗ് ഏരിയയും നോര്ബ്ലിന് രൂപകല്പ്പന ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.
ദുരതം നിറഞ്ഞ അവസനാ കാലം
സ്റ്റെഫാന് നോര്ബ്ലിന്റെ പല ചിത്രങ്ങളും പരിചരണവും ചൂടും ഇല്ലാത്തതിനാല് കേടുപാടുകള് സംഭവിച്ചു, എന്നാല് ഇപ്പോള് പോളിഷ് സര്ക്കാര് പുനഃസ്ഥാപിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സൃഷ്ടികള് പോളണ്ടിലും ഇന്ത്യയിലും പ്രദര്ശിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്, പക്ഷേ പലര്ക്കും ഇപ്പോഴും അദ്ദേഹത്തെ അറിയില്ല. കാരണം ഇന്ത്യ വിട്ട് അമേരിക്കയിലേക്ക് പോയ നോര്ബ്ലിന് പ്രതീക്ഷിച്ച വിജയം ലഭിച്ചില്ല. പോളിഷ് കലാകാരന് സാന് ഫ്രാന്സിസ്കോയില് ചില ജോലികള് കണ്ടെത്തി, പക്ഷേ ഗ്ലോക്കോമ കാരണം കാഴ്ചശക്തി ദുര്ബലമായതിനാല് പെയിന്റിംഗ് നിര്ത്തി. നോര്ബ്ലിന്റെ ഭാര്യ ലിന ജീവിതത്തിന്റെ രണ്ടറ്റവും കൂട്ടിമുട്ടിക്കാന് ബ്യൂട്ടി സലൂണില് മാനിക്യൂറിസ്റ്റായി ജോലി ചെയ്യാന് തുടങ്ങി. അത്തരമൊരു സാഹചര്യത്തില് ജീവിതത്തിന്റെ രണ്ടറ്റവും കൂട്ടിമുട്ടിക്കാന് പ്രയാസമായെന്നും നോര്ബ്ലിന് വിഷാദരോഗത്തിന് ഇരയായെന്നും ക്ലോസ് പറഞ്ഞു. 1952ല് കുടുംബത്തിന് ഒരു ഭാരമാകാന് ആഗ്രഹിക്കാതെ അദ്ദേഹം ആത്മഹത്യ ചെയ്തു. കലാകാരന്റെ മരണത്തോടെ ഇന്ത്യയിലെ ആളുകള് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചിത്രങ്ങള് മറന്നു തുടങ്ങി. എന്നാല് 1980കളില് ക്ലോസ് ഉള്റിച്ച് സൈമണ് ഈ സൃഷ്ടിയെ വീണ്ടും മുന്നിലെത്തിച്ചു.