വിശ്വാസികള് പുണ്യസ്ഥാനങ്ങളായി കരുതുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങള് നിരവധിയുണ്ട് ലോകത്ത്. പൂജകളും പ്രതിഷ്ഠകളും വ്യത്യസ്തമാണെങ്കില് പോലും തങ്ങളുടെ പ്രാര്ത്ഥനകള്ക്ക് ഉത്തരം തേടി വിശ്വാസികളെത്തുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങൾ. അത്തരത്തില് ശിവനെ ആരാധിക്കുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളില് ഏറ്റവും പ്രധാനിയാണ് നേപ്പാളിലെ പശുപതിനാഥ ക്ഷേത്രം. ഏഷ്യയിലെ തന്നെ ഏറ്റവും പ്രധാന ശിവക്ഷേത്രമെന്നു വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പ്രത്യേകതകളും വിശേഷങ്ങളും ആരെയും അമ്പരപ്പിക്കുന്നതാണ്. മറ്റൊരു ക്ഷേത്രത്തിനും അവകാശപ്പെടുവാൻ സാധിക്കാതത് വിധത്തില് പ്രത്യേകതയുള്ളതാണ് ഇവിടുത്തെ ചില ആചാരങ്ങൾ. നേപ്പാളിലെ കാഠ്മണ്ഡുവിലാണ് വിശ്വപ്രസിദ്ധമായ പശുപതിനാഥ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഭാഗ്മതിനദിയുടെ ഇരുകരകളിലുമായി വ്യാപിച്ചു കിടക്കുന്ന ഈ പുരാതന ക്ഷേത്രം നേപ്പാളിലെ ഏറ്റവും പരിശുദ്ധമായ സ്ഥാനത്താണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് എന്നാണ് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നത്. നേപ്പാളിലെ ഏറ്റവും വലിയ ക്ഷേത്രമായ ഇത് യുനസ്കോയുടെ ലോക പൈതൃക സ്മാരകങ്ങളുടെ പട്ടികയിലും ഉള്പ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.
അതിപുരാതനമായ ക്ഷേത്രം എഡി 400 മുതല് നിലനില്ക്കുന്നുണ്ടെന്നാണ് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നത്. എന്നാല് ക-ത്യമായി നിര്മ്മിച്ച വര്ഷം ഇന്നും അജ്ഞാതമാണ്. ഇന്നു കാണുന്ന ക്ഷേത്രം എഡി 1962 ലാണ് നിര്മ്മിക്കപ്പെട്ടതത്രെ. പിന്നീട് പ്രധാന രണ്ടുനില ക്ഷേത്രത്തിനു ചുറ്റുമായി വേറെയും ചില ചെറിയ ക്ഷേത്രങ്ങള് നിര്മ്മിക്കുകയും ചെയ്തു. പതിനാലാം നൂറ്റാണ്ടിലെ രാമക്ഷേത്രമുള്ള വൈഷ്ണവ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയവും 11-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ കയ്യെഴുത്തുപ്രതിയിൽ പരാമർശിച്ചിരിക്കുന്ന ഗുഹ്യേശ്വരി ക്ഷേത്രവും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ആത്മീയപരമായി മാത്രമല്ല, നേപ്പാളിന്റെ ചരിത്രത്തിലും ക്ഷേത്രത്തിന് പ്രത്യേകമായ പ്രാധാന്യമുണ്ട്.
ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഉല്പത്തിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് നിരവധി കഥകള് ഇവിടെ പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. ശിവനും പാർവ്വതിയും ഒരിക്കൽ ഒരു ഉറുമ്പിന്റെ രൂപമെടുത്ത് ബാഗ്മതി നദിയുടെ കിഴക്കേ കരയിലെ കാട്ടിൽ അജ്ഞാതമായി ജീവിച്ചിരുന്നുവത്രെ. പിന്നീട് ഇവരെ തേടിവന്ന ദേവന്മാര് ഉറുമ്പിന്റെ കൊമ്പില് പിടിക്കുകയും തിരികെ വരുവാന് നിര്ബന്ധിക്കുകയും ചെയ്തു. ഒടിഞ്ഞ കൊമ്പ് ശിവലിംഗമായി ആരാധിച്ചിരുന്നെങ്കിലും കാലക്രമേണ അത് നഷ്ടപ്പെട്ടു. നൂറ്റാണ്ടുകള്ക്കു ശേഷം പ്രദേശത്തെ ഒരു പശു സ്ഥിരമായി ഇവിടെ വരികയും പ്രത്യേക സ്ഥാനത്ത് പാല് ചുരത്തുകയൂം ചെയ്തു പോന്നു. ഇത് കണ്ട പശുവിന്റെ ഉടമസ്ഥന് ആ സ്ഥലം കുഴിച്ചു നോക്കിയപ്പോള് അദ്ദേഹം പശുപതിനാഥിന്റെ ദിവ്യശിവലിംഗം കണ്ടെത്തി എന്നാണ് വിശ്വാസം. ഗോപാൽരാജ് ആലോക് വാട്ട് ബെൻസിസ് പറയുന്നതനുസരിച്ച് പ്രചണ്ഡ ദേവനായ ഒരു ലിച്ചവി രാജാവാണ്.
വേറെയും വിശ്വാസങ്ങള് ഈ ക്ഷേത്രവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടുണ്ട്. സുപുഷ്പദേവൻ ഈ സ്ഥലത്ത് പശുപതിനാഥന്റെ അഞ്ച് നിലകളുള്ള ക്ഷേത്രം നിർമ്മിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് പശുപതിനാഥ ക്ഷേത്രം ലിംഗ രൂപത്തിലുള്ള ദേവാലയ രൂപത്തിലായിരുന്നുവെന്നാണ് മറ്റൊരു ചരിത്രം പറയുന്നത്. കാലക്രമേണ, ഈ ക്ഷേത്രം നന്നാക്കാനും പുനരുദ്ധരിക്കാനും ആവശ്യം ഉയർന്നപ്പോള് . ശിവദേവ എന്ന മധ്യകാല രാജാവാണ് ഈ ക്ഷേത്രം പുനർനിർമ്മിച്ചതെന്ന് കരുതുന്നു. ഇത് ‘ജീവിക്കുന്നവരുടെ ക്ഷേത്രം’ എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു.
പശുപതി നാഥനെന്നാല് എല്ലാ മൃഗങ്ങളുടെയും ജീവജാലങ്ങളുടെയും നാഥന് എന്നാണ്. ക്ഷേത്രത്തിലെത്തി ഇവിടുത്തെ ആരെങ്കിലും ഇവിടെ വന്ന് അവിടെ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട ലിംഗം കണ്ടാൽ മൃഗമായി പുനർജനിക്കുകയില്ലെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.
ഹിന്ദു ക്ഷേത്രനിര്മ്മാണത്തിന്റെ മകുടോദാഹരണം എന്നാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ രൂപകല്പനയെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. 518 ക്ഷേത്രങ്ങളും സ്മാരകങ്ങളും ഉൾപ്പെടെ 0.64 ഹെക്ടർ ഭൂമിയിലാണ് ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. പഗോഡ ശൈലിയാണ് ക്ഷേത്രത്തിന്റേത്. കൂടാതെ, രണ്ട് നിലകളുള്ള മേൽക്കൂര നിർമ്മിച്ചത് സ്വർണ്ണം കൊണ്ട് പൊതിഞ്ഞ ശുദ്ധമായ ചെമ്പിൽ നിന്നാണ്. ഈ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ആകർഷണം തിളങ്ങുന്ന ശിവലിംഗവും ശിവന്റെ നന്ദിയുടെ വലിയ സ്വർണ പ്രതിമയുമാണ്. കൂടാതെ, വൈഷ്ണവ, ശൈവ പാരമ്പര്യമുള്ള നിരവധി ക്ഷേത്രങ്ങളും ആരാധനാലയങ്ങളും. ഇവിടെ കാണാം. വളരെ പ്രത്യേകതകളുള്ളതാണ് ഇവിടുത്തെ ശിവലിംഗം. നാല് വശങ്ങളുള്ള ഈ ശിവലിംഗത്തിന്റെ നാലു മുഖങ്ങള് നാലു ദിക്കുകളിലേക്കും നോക്കുന്നു. അഭിമുഖമായി നിൽക്കുന്ന മുഖത്തെ തത്പുരുഷ എന്നും പടിഞ്ഞാറ് അഭിമുഖമായി നിൽക്കുന്നതിനെ സദ്യോജാത എന്നും വടക്ക് അഭിമുഖമായി നിൽക്കുന്നതിനെ വാമദേവൻ എന്നും തെക്ക് അഭിമുഖമായിരിക്കുന്നതിനെ അഘോര എന്നും വിളിക്കുന്നു.ശിവലിംഗത്തിന്റെ ഏറ്റവും മുകളിലുള്ള ഭാഗത്തെ ഇഷാൻ എന്നുമാണ് വിളിക്കുന്നു.
പശുപതിനാഥ ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ക്ഷേത്രം ഹിന്ദുക്കൾക്ക് മാത്രമേ പ്രവേശിക്കാൻ കഴിയൂ. മറ്റെല്ലാ മതങ്ങളിലും പെട്ടവർക്കായി, പ്രധാന ക്ഷേത്രം ഒഴികെ കെട്ടിടത്തിന്റെ മറ്റെല്ലാ ഭാഗങ്ങളും തുറന്നിരിക്കുന്നു. പശുപതിനാഥ് ക്ഷേത്രത്തിലെ ആര്യ ഘട്ടിന് പ്രത്യേക പ്രാധാന്യമുണ്ട്. ക്ഷേത്രാവശ്യങ്ങള്ക്കുള്ള വെള്ളം എടുക്കുവാന് മാത്രം പരിശുദ്ധമാണ് ഈ ഘാട്ട് എന്നാണ് വിശ്വാസം.ഈ ഘട്ട് വളരെ ശുഭസൂചകമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു, അതിനാൽ നേപ്പാളിലെ രാജകുടുംബത്തിലെ ആളുകള് മരിക്കുമ്പോള് അവരെ ഇവിടെയാണ് സംസ്കരിക്കുന്നത്.ഇവിടുത്തെ വിശ്വാസവും രീതികളും അനുസരിച്ച്4 പൂജാരികള്ക്ക് മാത്രമേ വിഗ്രഹത്തെ സ്പര്ശിക്കുവാന് സാധിക്കൂ. പശുപതിനാഥിന്റെ ദൈനംദിന ചടങ്ങുകൾ രണ്ട് സെറ്റ് പുരോഹിതരാണ് നടത്തുന്നത്; ഒരാൾ ഭട്ട് പുരോഹിതരും മറ്റൊരാൾ ഭണ്ഡാരിയും. ഭട്ട് നിത്യകർമ്മം അനുഷ്ഠിക്കുകയും ശിവലിംഗത്തെ തൊടുകയും ചെയ്യുന്നു. അതേസമയം പൂജാ ചടങ്ങുകൾ നടത്താനോ ദേവനെ തൊടാനോ അനുവാദമില്ലാത്ത സഹായികളാണ് ഭണ്ഡാരിമാര്. കര്ണ്ണാടകയില് നിന്നുള്ളവരാണ് ഇവിടുത്തെ ഭട്ട് പൂജാരിമാര്.
പല വിശ്വാസങ്ങളും ഈ ക്ഷേത്രത്തിനുണ്ട്. ഇവിടെ ക്ഷേത്ര പരിസരത്ത് ദഹിപ്പിച്ചാല് എത്ര വലിയ പാപങ്ങള് ചെയ്ത ആളാണെങ്കില് പോലും അടുത്ത ജന്മത്തില് അവര്ക്ക് മനുഷ്യനായി പുനര്ജനിക്കാം എന്നാണ് വിശ്വാസം. അതുകൊണ്ടുതന്നെ പ്രായമായ ആളുകള് തങ്ങളുടെ ജീവിതത്തിന്റെ അവസാന നാളുകള് ചിലവഴിക്കുവാനായി ഇവിടേക്ക് വരുന്നു.പല വിശ്വാസങ്ങളും ഈ ക്ഷേത്രത്തിനുണ്ട്. ഇവിടെ ക്ഷേത്ര പരിസരത്ത് ദഹിപ്പിച്ചാല് എത്ര വലിയ പാപങ്ങള് ചെയ്ത ആളാണെങ്കില് പോലും അടുത്ത ജന്മത്തില് അവര്ക്ക് മനുഷ്യനായി പുനര്ജനിക്കാം എന്നാണ് വിശ്വാസം. അതുകൊണ്ടുതന്നെ പ്രായമായ ആളുകള് തങ്ങളുടെ ജീവിതത്തിന്റെ അവസാന നാളുകള് ചിലവഴിക്കുവാനായി ഇവിടേക്ക് വരുന്നു.2015 ഏപ്രിൽ 25ന് നേപ്പാളിലുണ്ടായ ഭൂമികുലുക്കം ലോകത്തെ മുഴുവന് ഞെട്ടിച്ചിരുന്നു.റിക്ടർ സ്കെയിലിൽ 7.8 തീവ്രതയുള്ള ഭൂകമ്പം നേപ്പാളിൽ ഉണ്ടായപ്പോൾ അത് സമീപത്തെ മിക്ക കെട്ടിടങ്ങളും യുനെസ്കോയുടെ ലോക പൈതൃക സ്ഥലങ്ങളെയും തകര്ക്കുവാന് തുടങ്ങി. എന്നാൽ കാലത്തിന്റെ പരീക്ഷണത്തെ അതിജീവിച്ച പശുപതിനാഥ ക്ഷേത്രം വീണ്ടും ദുരന്തത്തെ അഭിമുഖീകരിച്ച് തലയുയർത്തി നിന്നു. ചുമരിൽ ഏതാനും വിള്ളലുകൾ മാത്രമേ ഇതിന് സംഭവിച്ചുള്ളൂ. ദൈവിക ശക്തിയുടെ അടയാളമായി ഭക്തർ അവകാശപ്പെടുമ്പോൾ; ഭൂകമ്പത്തിന്റെ പ്രത്യാഘാതങ്ങളെ അതിജീവിക്കാൻ പശുപതിനാഥ ക്ഷേത്രത്തെ സഹായിച്ച പ്രധാന ഘടകങ്ങൾ അതിന്റെ ശക്തമായ അടിത്തറയും വാസ്തുവിദ്യയുമാണെന്ന് മറ്റുള്ളവർ വാദിക്കുന്നു.
STORY HIGHLLIGHTS : pashupatinath-temple-nepal-history-attractions-specialties-and-pooja