ഇറാന്‍ പരമോന്നത നേതാവ് ആയത്തുള്ള അലി ഖൊമേനി ആരോഗ്യ പ്രശ്‌നങ്ങളെ തുടര്‍ന്ന് ബുദ്ധിമുട്ടിലായ സാഹചര്യത്തില്‍ തന്റെ പിന്‍ഗാമി ആരാണെന്നതിന് ഉത്തരം നല്‍കിയിരിക്കുകയാണ്. പിന്‍ഗാമിയായി മകന്‍ മൊജ്തബ ഖൊമേനിയെ തിരഞ്ഞെടുത്തുവെന്ന് ഇറാന്‍ ഇന്റര്‍നാഷണലാണ് വാര്‍ത്ത റിപ്പോര്‍ട്ട് ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. ഇസ്രയേലുമായി നേരിട്ട് യുദ്ധം പ്രഖ്യാപിച്ചിരിക്കെ ഇറാന്റെ ഓരോ നീക്കവും ലോകം സശ്രദ്ധം വീക്ഷിക്കുകയാണ്. ഈ സാഹചര്യത്തിലാണ് തന്റെ പിന്‍ഗാമിയെ പ്രഖ്യാപിച്ച് ആയത്തുള്ള അലി ഖൊമേനി ലോകത്തെ ഞെട്ടിച്ചിരിക്കുന്നത്. മെയ് മാസത്തില്‍ ഇറാന്‍ മുന്‍ പ്രസിഡന്റ് ഇബ്രാഹിം റെയ്‌സി ഹെലികോപ്റ്റര്‍ അപകടത്തില്‍ മരിച്ചതോടെ ഖൊമേനിയുടെ പകരക്കാരനായി മുജ്തബയുടെ പേര് ഉയര്‍ന്നുകേള്‍ക്കാന്‍ തുടങ്ങിയിരുന്നു.
ആയത്തുള്ള അലി ഖൊമേനിയിക്ക് 85 വയസ്സാണ്. അറുപത് ഇറാനിയന്‍ ഉന്നത നേതാക്കള്‍ പങ്കെടുത്ത രഹസ്യ യോഗത്തിലാണ് മൊജ്തബയെ പിന്‍ഗാമിയായി തിരഞ്ഞെടുത്തത്. ഈ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ ലോകം അന്വേഷിക്കുന്നത് ആരാണ് മൊജ്തബ് ഖൊമേനി എന്നാണ്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്വഭാവം, പശ്ചാത്തലം എന്നിവയും അറിയേണ്ടതുണ്ട്. കാരണം, അമേരിക്ക അടക്കമുള്ള ലോക ശക്തികള്‍ ഇസ്രയേലിനു വേണ്ടി അണിനിരന്നിരിക്കുന്ന സാഹചര്യത്തില്‍ ഇറാന്റെ പുതിയ പിന്‍ഗാമിയുടെ സ്വഭാവത്തെ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയാകും മുന്നോട്ടുള്ള ഇറാന്റെ നീക്കങ്ങള്‍.
ആരാണ് മൊജ്തബ ഖൊമേനി?
ഇറാന്റെ പരമോന്നത നേതാവ് ആയത്തുള്ള അലി ഖൊമേനിയുടെ മകനാണ് മൊജ്തബ ഖൊമേനി. 1969 സെപ്റ്റംബര്‍ 8നാണ് ജനനം. ഹൈസ്‌കൂളില്‍ നിന്ന് ബിരുദം നേടിയ ശേഷം അദ്ദേഹം ദൈവശാസ്ത്രം പഠിച്ചു. 1999ല്‍ അദ്ദേഹം ഒരു മതപണ്ഡിതനാകാന്‍ കോമില്‍ പഠനം തുടര്‍ന്നു. മുഹമ്മദ്-താഖി മെസ്ബ-യസ്ദി , അയതോല്ല ലോത്ഫുള്ള സഫി ഗോള്‍പയ്ഗാനി, മുഹമ്മദ് ബഗര്‍ ഖരാസി എന്നിവരായിരുന്നു അവിടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അധ്യാപകര്‍. 1987 മുതല്‍ 1988 വരെ അദ്ദേഹം ഇറാന്‍-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തില്‍ സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. 2009ലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലെ പ്രതിഷേധങ്ങളെ അടിച്ചമര്‍ത്താന്‍ ഉപയോഗിച്ച ബാസിജ് മിലിഷ്യയുടെ നിയന്ത്രണവും അദ്ദേഹം ഏറ്റെടുത്തതായി റിപ്പോര്‍ട്ടുണ്ട്.
വിപ്ലവത്തിന്റെ കുട്ടി ?
മൊജ്തബ ഖൊമേനി ഇറാനിലെ മഷാദിലെ ഒരു വൈദിക കുടുംബത്തിലാണ് ജനിച്ചത്. പന്ത്രണ്ട് ഷിയാകളുടെ ഒരു പ്രധാന മതകേന്ദ്രം, നഗരത്തിലെ വൈദികരായ ഉന്നതര്‍ക്കിടയില്‍ പ്രകടമായ സാമൂഹിക സാമ്പത്തിക പ്രക്ഷോഭത്തിന്റെ സമയത്ത്. മുഹമ്മദ് റെസാ ഷാ പഹ്ലവിയുടെ നവീകരണ പരിപാടികള്‍, പ്രത്യേകിച്ച് 1960-കളിലെ ഭൂപരിഷ്‌കരണവും തുടര്‍ന്നുള്ള ധവളവിപ്ലവവും, നിരവധി വൈദിക കുടുംബങ്ങളെ, പ്രത്യേകിച്ച് എട്ടാമത്തെ പന്ത്രണ്ട് ഇമാമായ ‘അലി അല്‍-റിദായുടെ ആരാധനാലയ സമുച്ചയത്തിന് ചുറ്റുമുള്ളവര്‍ക്ക് അവകാശം നിഷേധിക്കപ്പെട്ടു. 1970കളില്‍ ഷായെ അട്ടിമറിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളെ പിന്തുണച്ച യുവ പ്രവര്‍ത്തകരില്‍ മൊജ്തബ ഖൊമേനിയുടെ പിതാവ് അലി ഖൊമേനിയും ഉള്‍പ്പെടുന്നു. 1979ല്‍ ഇസ്ലാമിക് റിപ്പബ്ലിക് സ്ഥാപിതമായപ്പോള്‍ അതില്‍ സ്വാധീനമുള്ള വ്യക്തിയായി.
ട്രാന്‍സിഷണല്‍ റെവല്യൂഷണറി കൗണ്‍സിലിലെ അംഗമെന്ന നിലയില്‍ അലി ഖൊമേനി പുതിയ റിപ്പബ്ലിക്കിനെ പ്രതിരോധിക്കുന്നതിന്റെ ആവേശത്തില്‍ പെട്ടുപോയി. ഇസ്ലാമിക് റെവല്യൂഷണറി ഗാര്‍ഡ് കോര്‍പ്‌സുമായി (IRGC) അദ്ദേഹത്തിന് അടുത്ത ബന്ധമുണ്ടായിരുന്നു , ഇത് മുമ്പ് ഷായോട് വിശ്വസ്തരായിരുന്ന സാധാരണ സൈന്യത്തിന് എതിരായി ഉദ്ദേശിച്ച വിപ്ലവ അനുകൂല അര്‍ദ്ധസൈനിക സേനകളുടെ ഒരു പുതിയ സംയോജനമാണ്. 1980-ല്‍ ഇറാഖ് ഇറാന്‍ ആക്രമിച്ചതിനുശേഷം, ഐക്യത്തിനും-അതിനാല്‍ ഭരണകൂടത്തിനെതിരായ ആഭ്യന്തര വെല്ലുവിളികളെ അടിച്ചമര്‍ത്തുന്നതിനും-ഒരു പ്രധാന മുന്‍ഗണനയായി. സ്വദേശത്തും വിദേശത്തുമുള്ള ഭീഷണികളെ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നതില്‍ IRGC ശക്തമാണെന്ന് തെളിയിക്കപ്പെട്ടു, 1981ന് ശേഷം അലി ഖൊമേനി പ്രസിഡന്റായതിനു ശേഷം വിപുലമായ വിഭവങ്ങള്‍ അനുവദിച്ചു. 1989 വരെ അദ്ദേഹം ആ സ്ഥാനം വഹിച്ചു.
മൊജ്തബ ഖൊമേനി 1987ല്‍ സെക്കണ്ടറി സ്‌കൂള്‍ പൂര്‍ത്തിയാക്കിയ ശേഷം, അദ്ദേഹം IRGCയില്‍ ചേരുകയും ഇറാന്‍-ഇറാഖ് യുദ്ധത്തിന്റെ (1980-88) അവസാനത്തില്‍ സേവനമനുഷ്ഠിക്കുകയും ചെയ്തു. അപ്പോഴേക്കും യുദ്ധം ഇറാനെ തകര്‍ത്തിരുന്നു. തുടര്‍ച്ചയായ യുദ്ധശ്രമങ്ങള്‍ ഇറാഖില്‍ നിന്ന് കൂടുതല്‍ ഇളവുകള്‍ നേടിയെടുക്കുമെന്ന് ഭരണകൂടം പ്രതീക്ഷിച്ചു. എന്നാല്‍ 1988ലെ ഇറാഖി മുന്നേറ്റങ്ങള്‍ ആ വര്‍ഷം ജൂലൈയില്‍ യുഎന്‍ ഇടനിലക്കാരായ വെടിനിര്‍ത്തല്‍ അംഗീകരിക്കാന്‍ ഇറാനെ പ്രേരിപ്പിച്ചു. യുദ്ധത്തിന്റെ അവസാനത്തില്‍, അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവ് ഒരു ശക്തമായ സൈനിക സമുച്ചയത്തിന്റെ സ്ഥാപിത രക്ഷാധികാരിയായിരുന്നു, 1989ല്‍ നേതാവിന്റെ സ്ഥാനം നേടാന്‍ കഴിഞ്ഞു, അതേവര്‍ഷം തന്നെ ഭരണഘടനയില്‍ വരുത്തിയ മാറ്റങ്ങളിലൂടെ സര്‍ക്കാരിന്റെ അധികാരവും മേല്‍നോട്ടവും ശക്തിപ്പെടുത്തി.
പൊതു വ്യക്തിത്വം വളരെ കുറവായിരുന്നിട്ടും അദ്ദേഹം രാജ്യത്തിന്റെ ഭരണകാര്യങ്ങളില്‍ കാര്യമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നു. പ്രത്യേകിച്ചും ഇറാന്റെ രഹസ്യാന്വേഷണ, സുരക്ഷാ സ്ഥാപനങ്ങളിലെ പ്രധാന വ്യക്തികളുമായുള്ള ബന്ധത്തിലൂടെ. മൊജ്തബ തന്റെ ജീവിതത്തെയും പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളെയും രഹസ്യമായി മറച്ചിരിക്കുന്നു. ഔദ്യോഗികമായി സര്‍ക്കാര്‍ പദവികളൊന്നും വഹിക്കാത്ത അദ്ദേഹം പൊതുവേദികളില്‍ അപൂര്‍വ്വമായി മാത്രമേ കാണാറുള്ളൂ. പൊതു പ്രസംഗങ്ങളും ഭാവങ്ങളും അദ്ദേഹം ഒഴിവാക്കുന്നത് പ്രാധാന്യമുള്ളവയുമായി വളരെ വ്യത്യസ്തമാണ്. വര്‍ഷങ്ങളായി, മൊജ്തബ ഖമേനി ഇറാന്റെ രഹസ്യാന്വേഷണ, സുരക്ഷാ മേഖലകള്‍ക്കുള്ളില്‍ ആഴത്തിലുള്ള ബന്ധം സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. രാജ്യത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ ഭൂപ്രകൃതിയില്‍, പ്രത്യേകിച്ച് ഇബ്രാഹിം റൈസിയുടെ ഭരണകാലത്ത്, ശക്തമായ ഒരു വ്യക്തിയായി മാറിയിരുന്നു.
2021ല്‍ മൊജ്തബയ്ക്ക് ഇറാന്റെ പരമോന്നത പദവിയായ ‘ആയത്തുള്ള’ എന്ന പദവി നല്‍കിയിരുന്നു. പൊതുജനങ്ങളുടെ എതിര്‍പ്പ് ഒഴിവാക്കാനാണ് തീരുമാനം രഹസ്യമാക്കി വെച്ചതെന്നാണ് ഇറാന്‍ ഇന്റര്‍നാഷണല്‍ റിപ്പോര്‍ട്ട് പറയുന്നത്. എന്നാല്‍ ഇക്കാര്യത്തോട് ഇറാന്‍ ഇതുവരെ പ്രതികരിച്ചിട്ടില്ല. ഏകകണ്ഠമായ വോട്ടെടുപ്പില്‍ മൊജ്തബയെ ഖൊമേനിയുടെ പിന്‍ഗാമിയായി തിരഞ്ഞെടുത്തു എന്നാണ് പുറത്തുവരുന്ന റിപ്പോര്‍ട്ടുകള്‍. ഖൊമേനിയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതിനിധികളും ഇതിനായി സമ്മര്‍ദ്ദം ചെലുത്തിയതായും സൂചനകളുണ്ട്. അലി ഖൊമേനിയുടെ അഭ്യര്‍ത്ഥന മാനിച്ചാണ് ഇക്കഴിഞ്ഞ സെപ്റ്റംബര്‍ 26 ന് പിന്‍ഗാമിയെ തീരുമാനിക്കാന്‍ രഹസ്യയോഗം വിളിച്ചിരുന്നത്.
മുന്‍ പ്രസിഡന്റ് മഹമ്മൂദ് അഹമദി നെജാദുമായി അടുത്ത ബന്ധം ?
2005ലും 2009 ലും നടന്ന ഇറാനിലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളില്‍ മൊജ്തബ മുന്‍ പ്രസിഡന്റ് മഹമ്മൂദ് അഹമദി നെജാദിനെയാണ് പിന്തുണച്ചിരുന്നത്. കൂടാതെ 2009 ലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിജയത്തിലും മൊജ്തബയ്ക്ക് പങ്കുണ്ടെന്ന് ആരോപിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. 2005 ഓഗസ്റ്റ് 3 മുതല്‍ 2013 ഓഗസ്റ്റ് 3 വരെ പ്രസിഡന്റായിരുന്നു നെജാദ്. 2009 ജൂണില്‍ അധികാരത്തില്‍ എത്തിയതിന് പിന്നാലെ പ്രസിഡന്റിനെതിരെ പ്രതിഷേധം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടിരുന്നു. സര്‍ക്കാര്‍ വിരുദ്ധ പ്രതിഷേധങ്ങളെ അടിച്ചമര്‍ത്താനുള്ള ചുമതല മൊജ്തബക്കായിരുന്നതായും റിപ്പോര്‍ട്ടുകള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നു. മൊജ്തബ സ്റ്റേറ്റ് ട്രഷറിയില്‍ നിന്നുള്ള ഫണ്ട് ധൂര്‍ത്തടിച്ചതായി ആരോപണം ഉയര്‍ന്നതിനെ ഇരുവരും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വഷളാവുകയായിരുന്നു.
മൊജ്തബ ഖമേനിയുടെ സ്വാധീനം ആഭ്യന്തരമായും അന്തര്‍ദേശീയമായും എങ്ങനെയാണ് കാണുന്നത്?
ആഭ്യന്തരമായി മൊജ്തബ ഒരു വിവാദ വ്യക്തിയാണ്. 2009-ലെ ഗ്രീന്‍ മൂവ്മെന്റ് പ്രതിഷേധത്തിനിടെ, പ്രകടനക്കാര്‍ക്കെതിരായ അക്രമാസക്തമായ അടിച്ചമര്‍ത്തലില്‍ അദ്ദേഹം ഉള്‍പ്പെട്ടിരുന്നു. ഇത് ആഭ്യന്തരവും അന്തര്‍ദേശീയവുമായ കാര്യമായ വിമര്‍ശനങ്ങള്‍ക്ക് ഇടയാക്കി. 2019-ല്‍, തന്റെ പിതാവിന്റെ ‘അസ്ഥിരതാക്കുന്ന പ്രാദേശിക അഭിലാഷങ്ങളും അടിച്ചമര്‍ത്തുന്ന ഗാര്‍ഹിക ലക്ഷ്യങ്ങളും’ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകാന്‍ റവല്യൂഷണറി ഗാര്‍ഡുമായും ബാസിജുമായി ചേര്‍ന്ന് പ്രവര്‍ത്തിച്ചുവെന്നാരോപിച്ച് യുഎസ് അദ്ദേഹത്തിന് ഉപരോധം ഏര്‍പ്പെടുത്തി. മഹ്സ അമിനിയുടെ മരണത്തെ തുടര്‍ന്നുള്ള 2022 ലെ പ്രതിഷേധത്തിനിടയിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്വാധീനം അദ്ദേഹത്തെ ഒരു ലക്ഷ്യമാക്കി മാറ്റി, സര്‍ക്കാരിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പങ്കിനെക്കുറിച്ച് സുതാര്യത ആവശ്യപ്പെടുന്നു.
ഇറാന്റെ ഭാവി നേതൃത്വത്തിനും റൈസിയുടെ മരണം എന്ത് പ്രത്യാഘാതങ്ങളാണ് ഉണ്ടാക്കുന്നത്?
ജൂണ്‍ 28ന് നടക്കാനിരിക്കുന്ന ഇറാന്‍ പ്രസിഡന്റ് തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് മുന്നോടിയായി റൈസിയുടെ മരണം അനിശ്ചിതത്വം സൃഷ്ടിച്ചു. ഇടക്കാല പ്രസിഡന്റായ മുഹമ്മദ് മൊഖ്ബര്‍ മൊജ്തബ ഖമേനിയുടെ വിശ്വസ്തനാണ്, പ്രസിഡന്റ് സ്ഥാനത്തേക്ക് മത്സരിച്ചേക്കും. അധികാര സന്തുലിതാവസ്ഥ നിര്‍ണയിക്കുന്നതിലും അടുത്ത പ്രസിഡന്റ് ഇറാന്റെ അധികാര ദല്ലാളന്മാര്‍ക്ക് വഴങ്ങുമോ എന്നതിലും ഈ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നിര്‍ണായകമാകും. പ്രാദേശിക സംഘര്‍ഷങ്ങളും ആഭ്യന്തര വിയോജിപ്പുകളും അഭിമുഖീകരിക്കുന്ന ഇറാന്റെ ഭാവിയെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നത് വരും മാസങ്ങളിലെ രാഷ്ട്രീയ കരുനീക്കങ്ങളാണ്.
CONTENT HIGHLIGHTS; Who is Mojtaba Khomeini? : Do you know about Iran’s sovereign successor?