സ്ത്രീകളുടെ ശബരിമല എന്നാണ് ആറ്റുകാല് ദേവി ക്ഷേത്രം അറിയപ്പെടുന്നത്. കുംഭമാസത്തില് കാര്ത്തിക നാളില് ആരംഭിച്ച് പത്തു ദിവസങ്ങളിലായി നടത്തുന്ന ചടങ്ങുകളില് പ്രധാനം പൂരം നാളും പൗര്ണമിയും ഒത്തുചേരുന്ന ദിവസം നടക്കുന്ന പൊങ്കാലയാണ് ആറ്റുകാല് പൊങ്കാല. ആറ്റുകാല് പൊങ്കാല മഹോത്സവം 2025 മാര്ച്ച് 5 മുതല് 14 വരെ നടക്കും. മാര്ച്ച് 13 വ്യാഴാഴ്ചയാണ് പൊങ്കാല സമര്പ്പണം.
കുംഭമാസത്തിലെ കാര്ത്തിക നാളില്, 2025 മാര്ച്ച് 5 രാവിലെ 10 മണിക്ക് കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മയെ ക്ഷേത്രമുറ്റത്തെ പച്ചോല പന്തലില് തോറ്റം പാട്ടു പാടി കാപ്പുകെട്ടി കുടിയിരുത്തുന്നതോടെ 10 ദിവസത്തെ പൊങ്കാല മഹോത്സവം തുടങ്ങും. ഉത്സവത്തിന് മുമ്പ് കൊടിയേറ്റ് പോലെ ചില ദേവി ക്ഷേത്രങ്ങളില് നടക്കുന്ന ചടങ്ങാണ് കാപ്പു കെട്ട്.
മാര്ച്ച് 7 വെള്ളിയാഴ്ച കുത്തിയോട്ട വ്രതം തുടങ്ങും. ആറ്റുകാല് പൊങ്കാലയ്ക്കുള്ള അടുപ്പു വെട്ട് കുംഭത്തിലെ പൂരം നാളില്, 2025 മാര്ച്ച് 13 വ്യാഴാഴ്ച രാവിലെ 10:15 ന് നടക്കും. അതിന്റെ തലേദിവസം മകം നാളില് കണ്ണകി മധുരാപുരി ചുട്ടെരിച്ചിട്ട് ആറ്റുകാല് എത്തിയെന്നും അപ്പോള് ദേവിയെ സ്ത്രീകള് പൊങ്കാലയിട്ട് സ്വീകരിച്ചെന്നും ഐതിഹ്യം. പൊങ്കാല ഇടുന്നവര് കാപ്പുകെട്ടു മുതല് വ്രതം തുടങ്ങണം.
ഈ ഒന്പതു ദിവസവും ദേവി മന്ത്രങ്ങള്, സ്തോത്രങ്ങള് എന്നിവ ജപിച്ച് വ്രതമെടുത്ത് പെങ്കാലയിട്ടാല് സര്വൈശ്വര്യവും ലഭിക്കും. അതിന് കഴിയാത്തവര് കുറഞ്ഞത് മൂന്നു ദിവസമെങ്കിലും വ്രതം പാലിക്കണം. അതിനും പറ്റുന്നില്ലെങ്കില് തലേ ദിവസമെങ്കിലും വ്രതം എടുക്കണം. ഒരിക്കലെടുത്ത് മത്സ്യമാംസാദി ഭക്ഷണം, ലഹരി വസ്തുക്കള്, ശാരീരികബന്ധം, ദുഷ്ചിന്തകള് എന്നിവ ഒഴിവാക്കി ദേവീ സ്തുതികള് ജപിച്ച് വേണം വ്രതം. ഈ ഒന്പത് ദിവസങ്ങളിലും രാവിലെ കുളിച്ച് പ്രാര്ത്ഥിക്കണം. പറ്റുമെങ്കില് ക്ഷേത്ര ദര്ശനം നടത്തണം. രണ്ടുനേരവും കുളിയും പ്രാര്ത്ഥനയും വേണം.
ഒന്പതാം ഉത്സവ ദിവസമായ പൊങ്കാല നാള് മാര്ച്ച് 13 ന് രാത്രി 7 :45 ന് കുത്തിയോട്ട കുട്ടികള്ക്ക് ചൂരല് കുത്തും. രാത്രി 11:15 നാണ് ദേവിയുടെ പുറത്ത് എഴുന്നള്ളത്ത്. മാര്ച്ച് 14 വെള്ളിയാഴ്ച രാത്രി കാപ്പഴിച്ച് കുടിയിളക്കും. അന്ന് രാത്രി 1 മണിക്ക് കുരുതി തര്പ്പണത്തോടെ ഉത്സവം സമാപിക്കും.
തിരുവനന്തപുരം നഗരത്തിലാണ് അതിപ്രശസ്തമായ ആറ്റുകാല് ദേവി ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. നഗരത്തില് കിഴക്കേകോട്ടയ്ക്ക് സമീപം കരമനയാറിന്റെയും കിളളിയാറിന്റെയും സംഗമസ്ഥലത്ത് ശില്പചാരുതയാല് മനോഹരമായ ഈ ക്ഷേത്രം നിലകൊള്ളുന്നു. വിശ്വാസപ്രകാരം ഭദ്രകാളിയാണ് ‘ആറ്റുകാലമ്മ’ എന്നാല് ആദിപരാശക്തി, അന്നപൂര്ണേശ്വരി, കണ്ണകി, മഹാല ക്ഷ്മി, മഹാസരസ്വതി, ഭുവനേശ്വരി തുടങ്ങിയ ഭാവങ്ങളിലും സങ്കല്പിക്കാറുണ്ട്. സാധാരണക്കാര് സ്നേഹപൂര്വ്വം ‘ആറ്റുകാല് അമ്മച്ചി’ എന്ന് വിളിക്കുന്ന ഇവിടുത്തെ ഭഗവതി സര്വ അനുഗ്രഹദായിനി ആണെന്നാണ് വിശ്വാസം. ചിരപുരാതനമായ ഈ ക്ഷേത്രം ‘സ്ത്രീകളുടെ ശബരിമല’ എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്.