കെനിയ ഒരു തുള്ളി വെള്ളത്തിനായി കേഴുകയാണ്. ലോകത്തിന്റെ വലിയ മാറ്റങ്ങളിലും സമ്പന്നതയിലും ടെക്നോളജിയുടെ കുതിപ്പിലുമെന്നും ശ്രദ്ധിക്കാതെ അവർ ജീവൻ നിലനിർത്താനുള്ള പെടാപാടിലാണ്. വാജിർ കൗണ്ടിയിലെ ഗ്രാമമായ ബിയാമഡോവിലെ അവസ്ഥ ഏറെ പരിതാപകരമാണ്. ഈ ഗ്രാമത്തിന്റെ കണ്ണ് പതിയെ അടയുകയാണ്.
ഗ്രാമത്തിലേക്കുള്ള പൊടിപാറുന്ന റോഡിനിരുവശവും കന്നുകാലികളുടെയും മറ്റു മൃഗങ്ങളുടെയും ശവങ്ങൾ കിടക്കുന്നത് കാണാം. ജീവൻ നിലനിർത്താൻ മനുഷ്യർ തന്നെ കഷ്ടപ്പെടുമ്പോൾ അവരുടെ ആശ്രയമായിരുന്ന കന്നുകാലികളെയും മറ്റും അവർക്ക് കയ്യൊഴിഞ്ഞേ മതിയാകൂ എന്നതാണ് അവസ്ഥ. ചുട്ടുപൊള്ളുന്ന വെയിലിനടിയിൽ അഴുകിയ ശരീരഭാഗങ്ങളില്ലാത്ത മൃഗങ്ങളുടെ ഭീകരമായ ദൃശ്യം ദുരന്തത്തിന്റെ വക്കിലേക്ക് തള്ളിവിടുന്ന നീണ്ട വരൾച്ചയുടെ ഫലമാണ്.
“72 വർഷത്തെ ജീവിതത്തിനിടയിൽ, ഇത്തരമൊരു കാര്യം ഞാൻ കണ്ടിട്ടില്ല,” ബിയാമഡോവ് നിവാസിയായ ഇബ്രാഹിം അഡോ അൽജസീറയോട് പറഞ്ഞു. അഡോവിന് തന്റെ പകുതിയിലധികം കന്നുകാലികളെ നഷ്ടപ്പെട്ടു. ബാക്കിയുള്ളവ പാൽ ലഭിക്കാൻ കഴിയാത്തവിധം ദുർബലമാണ്, വിൽക്കാൻ കഴിയാത്തത്ര മെലിഞ്ഞതാണ്.
“ആർക്കും അവരെ ആവശ്യമില്ല,” ഗ്രാമത്തിലെ മൂപ്പൻ ദേഷ്യത്തോടെ പറയുന്നു. കഴിഞ്ഞ നാല് മാസത്തിനുള്ളിൽ, ഒരു പശുവിന്റെ വില ഏകദേശം 40,000 കെനിയൻ ഷില്ലിംഗിൽ നിന്ന് ($ 357) 5,000 KSH ($ 45) ആയി കുറഞ്ഞുവെന്ന് അഡോ പറഞ്ഞു.
സെപ്തംബർ മുതൽ, കെനിയയുടെ വടക്കൻ ഭൂരിഭാഗവും സാധാരണ മഴയുടെ 30 ശതമാനത്തിൽ താഴെയാണ് – ക്ഷാമം നേരത്തെയുള്ള മുന്നറിയിപ്പ് സിസ്റ്റം നെറ്റ്വർക്ക് അനുസരിച്ച്, ദശാബ്ദങ്ങളിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയ ഏറ്റവും മോശം ഹ്രസ്വകാല മഴക്കാലമായിരുന്നു ഇത്തവണത്തേത്. മഴയുടെ അഭാവം മേച്ചിൽപ്പുറങ്ങളെ തുടച്ചുനീക്കുകയും ഭക്ഷണ-ജല ദൗർലഭ്യം രൂക്ഷമാക്കുകയും ചെയ്തു.
എന്നാൽ വർഷാവസാനത്തോടെ മഴ ലഭിച്ചില്ലെങ്കിൽ, വിദഗ്ധർ പ്രവചിക്കുന്നതുപോലെ, 2020 ഡിസംബറിന് ശേഷമുള്ള തുടർച്ചയായ മൂന്നാമത്തെ മോശം മഴക്കാലമായിരിക്കും ഇത്. മുമ്പത്തേത് അവസാനിച്ചതിന് ശേഷം വെറും മൂന്ന് വർഷത്തിന് ശേഷം 2020 മുതലാണ് കടുത്ത വരൾച്ച ആരംഭിച്ചത്.
“ഇടയ്ക്കിടെയുള്ളതും കൂടുതൽ നീണ്ടതുമായ വരൾച്ചകൾ ദിവസത്തിന്റെ ക്രമമായി മാറുന്നെന്ന് കെനിയയുടെ ദേശീയ വരൾച്ച മാനേജ്മെന്റ് അതോറിറ്റിയുടെ (എൻഡിഎംഎ) ഡയറക്ടർ ജെയിംസ് ഒഡൂർ പറയുന്നു. എന്നാൽ ഇപ്പോഴുള്ള വരൾച്ചയ്ക്ക് കാഠിന്യം കൂടുതലാണ്. അവ ജീവനും ജീവിതവും തകർക്കും.
കെനിയയിലെ വരണ്ടതും അർദ്ധ വരണ്ടതുമായ പ്രവിശ്യകളിലുള്ള 2.4 ദശലക്ഷം ആളുകൾ ഭക്ഷണം കണ്ടെത്താൻ പാടുപെടുമെന്ന് കഴിഞ്ഞ മാസം, ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സൂചന നൽകിയിരുന്നു. നവംബർ മുതൽ ഫെബ്രുവരി വരെയുള്ള സമയത്ത് തന്നെ ഇത് 1.4 ദശലക്ഷത്തിന് മുകളിൽ എത്തും.
അവരിൽ ഒരാളാണ് 25 വയസ്സുള്ള സെനാബ് കുലെ. രണ്ട് മക്കൾ ഉള്ള അവർ ഇപ്പോൾ ആറ് മാസം ഗർഭിണിയാണ്. എന്നാൽ ഈ കഴിഞ്ഞ നാല് മാസമായി, അവർക്കും ഒന്നും രണ്ടും വയസ്സുള്ള രണ്ട് ആൺമക്കൾക്കും – ചോളം മാത്രമാണ് ആഹാരം. അഞ്ച് വയസ്സിന് താഴെയുള്ള കുട്ടികളിൽ പോഷകാഹാരക്കുറവിന്റെ ഏറ്റവും സാധാരണമായ ലക്ഷണങ്ങളിലൊന്നായ വയറിളക്കം മൂലം രണ്ട് പിഞ്ചുകുഞ്ഞുങ്ങളും കഷ്ടപ്പെടുന്നു. അവർക്കും എളുപ്പത്തിൽ അസുഖം പിടിപെടുന്നു, തന്റെ ഇളയ കുട്ടിക്ക് പനി ബാധിച്ച് സുഖം പ്രാപിക്കാൻ കഴിയാത്തവിധം ദുർബ്ബലമാകുമെന്ന് കുലെ ഭയപ്പെടുന്നു. അവരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം നിർജ്ജലീകരണം മൂലമുള്ള അസാധാരണമായ ക്ഷീണവും ഹൃദയമിടിപ്പും അവളുടെ ദൈനംദിന ജീവിതത്തെ ഒരു പോരാട്ടമാക്കി മാറ്റി.
“എനിക്ക് അവശേഷിക്കുന്ന ഒരേയൊരു പ്രതീക്ഷ മഴ വരുമെന്നതാണ്,” അവർ പറയുന്നു. കുലെ മാത്രമല്ല. ഇവിടുത്തെ ഓരോ മനുഷ്യരുടെയും ഇനിയുള്ള പ്രതീക്ഷ മഴയിലാണ്. എന്നാൽ മഴ എപ്പോൾ വരുമെന്ന് അവർക്ക് അറിയില്ല.
ഏറ്റവും ദുർബലരായ രണ്ട് വിഭാഗങ്ങളായ 465,000-ത്തിലധികം കുട്ടികളും 93,000 ഗർഭിണികളും മുലയൂട്ടുന്ന സ്ത്രീകളും വരൾച്ചയുടെ കാലത്ത് ഏറെ ദുരിതത്തിലാണ്. വടക്കൻ കെനിയയിലുടനീളം ഇത്തരക്കാരിൽ പോഷകാഹാര കുറവ് വർധിച്ച് വരികയാണ്.
പരമ്പരാഗതമായി വീട്ടുകാർക്ക് വെള്ളമെടുക്കുന്നത് സ്ത്രീകൾക്കാണ്. മഴയുടെ കുറവ് മൂലം വെള്ളത്തിനായുള്ള ഇവരുടെ യാത്രകൾ ഏറെ നീണ്ടതാണ്. വടക്കൻ പ്രവിശ്യയിൽ ഒരു തുള്ളി വെള്ളം കണ്ടെത്താനായി ഒരു വ്യക്തി സഞ്ചരിക്കേണ്ടത് ഏകദേശം 14 കിലോമീറ്റർ ദൂരമാണ് (8.7 മൈൽ). ഒക്ടോബറിൽ എടുത്ത കണക്ക് പ്രകാരവുമാണ് ഇത്രയും ദൂരം. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ ദൂരം കൂടി വരുന്നതായി വാജിർ പ്രവിശ്യ ഹെൽത്ത് ഡയറക്ടർ സോമോവ് ദാഹിർ പറയുന്നു.
മുലയൂട്ടുന്ന അമ്മമാർ വീടിന് പുറത്ത് വെള്ളത്തിനും മറ്റു ദൈനംദിന ആവശ്യങ്ങൾക്കുമായി ദീർഘനേരം താമസിക്കുന്നത് പിഞ്ചുകുട്ടികളെ സാരമായി ബാധിക്കുന്നു, പ്രത്യേകിച്ചും വരൾച്ചയിൽ കന്നുകാലികളെ നഷ്ടപ്പെട്ടപ്പെടുകയും ചോളം മാത്രമുള്ള ഭക്ഷണം കഴിക്കേണ്ടിയും വരുന്ന സാഹചര്യത്തിൽ. പാലോ മറ്റു പോഷകാഹാരമോ ഇവർക്ക് കിട്ടാതെയായി.
ഇന്ത്യൻ, പസഫിക് സമുദ്രങ്ങളിലെ കാലാവസ്ഥാ സാഹചര്യങ്ങളാണ് കിഴക്കൻ ആഫ്രിക്കയിലെ മഴക്കാലം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനുള്ള പ്രധാന ഘടകങ്ങൾ. എന്നാൽ ഇത് നിലവിൽ ആഫ്രിക്കയ്ക്ക് അനുകൂലമല്ല. കാലാവസ്ഥ പ്രവചനങ്ങൾ യാഥാർത്ഥ്യമായാൽ, മാർച്ച് മുതൽ മെയ് വരെയുള്ള അടുത്ത മഴക്കാലവും പരാജയപ്പെടും. അതിന്റെ വ്യാപ്തിയും തീവ്രതയും അഭൂതപൂർവമായ വരൾച്ചയാകും സൃഷ്ടിക്കുക.
നിലവിൽ കെനിയയിലെ മിക്ക പ്രവിശ്യകളിലും ഈ സാഹചര്യം നിലനിൽക്കുന്നുണ്ട്. വരൾച്ച മറ്റൊരു കാര്യത്തിനും ഇടപെടാനാകാത്ത വിധം ജനങ്ങളെ വെള്ളത്തിന് പുറകെ തന്നെ ഓടിക്കുകയാണ്. കിലോമീറ്ററുകളോളം ദൂരം നടന്നും തലച്ചുമടായും വെള്ളമെത്തിക്കേണ്ടി വരുന്ന മനുഷ്യർ മറ്റെന്തിനെ കുറിച്ച് ചിന്തിക്കാനാണ്.