മുസ്ലീം മത വിശ്വാസികളുടെ വിശുദ്ധ നഗരമാണ് സൗദ്യ അറേബ്യയിലെ മക്ക. ഹജ്ജ് ഉംറ തീര്ഥാടന കേന്ദ്രം, ഖുര്ആന് അവതരിച്ച പ്രദേശം, സംസം കിണര് നില കൊള്ളുന്ന പ്രദേശം, മുഹമ്മദ് നബിയുടെ ജന്മ ഗ്രാമം തുടങ്ങി നിരവധി പ്രാധാന്യമുള്ള പ്രദേശമാണ് മക്ക. ബക്ക എന്ന പേരില് അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന പുരാതന ഗ്രാമം പിന്നീട് മക്ക എന്ന പേരില് അറിയപ്പെട്ടു എന്നാണ് ചരിത്രകാരനായ ഇബ്നു ഖല്ദൂന് രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നത്. ഖുര്ആനിലും ബൈബിളിലുമെല്ലാം മക്കയെ ബക്ക എന്നാണ് പരാമര്ശിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഇംഗ്ലീഷില് സ്ഥലനാമം ങലരരമ എന്നും ങമസസമവ എന്നും എഴുതാറുണ്ട്. ബക്ക എന്നത് കഅബയെ സൂചിപ്പിക്കുമ്പോള് മക്ക എന്നാല് പട്ടണത്തെയും ഉദ്ദേശിക്കുന്നു എന്നാണ് പ്രമുഖ മുസ്ലിം നിയമ വിദഗ്ദ്ധനായ അല്നഖായിയുടെ പക്ഷം.
ഇന്ത്യയില് നിന്ന് ആയിരക്കണക്കിന് മൈലുകള് അകലെയുള്ള സൗദി അറേബ്യയിലെ മക്കയിലെ പഴയതും ശാന്തവുമായ ഒരു സ്ഥലം ഇപ്പോള് വീണ്ടും ചര്ച്ചകളിലും വാര്ത്തകളിലും വന്നിട്ടുണ്ട്. ഇത് ഏതെങ്കിലും മതപരമായ പ്രാധാന്യം കൊണ്ടല്ല സംഭവിക്കുന്നത്, മറിച്ച് 50 വര്ഷം പഴക്കമുള്ള ഒരു സ്വത്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതാണ്. വിവാദത്തിന്റെ കേന്ദ്രബിന്ദു പത്തൊന്പതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ‘കേയ് റുബത്ത്’ എന്ന ഗസ്റ്റ് ഹൗസാണ്. 1870 കളില് മായന്കുട്ടി കേയ് എന്ന സമ്പന്നനായ ഒരു മലയാളി വ്യവസായിയാണ് ഇത് നിര്മ്മിച്ചത്. മുംബൈ മുതല് പാരീസ് വരെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബിസിനസ്സ് വ്യാപിച്ചിരുന്നു. ഇസ്ലാമിലെ ഏറ്റവും പുണ്യസ്ഥലമായ മസ്ജിദുല് ഹറാമിന് സമീപമായിരുന്നു ഈ ഗസ്റ്റ് ഹൗസ്, എന്നാല് 1971ല് മക്കയുടെ വികസന വേളയില് ഇത് പൊളിച്ചുമാറ്റി. സൗദി ഭരണകൂടം നഷ്ടപരിഹാരമായി 14 ലക്ഷം റിയാല് സര്ക്കാര് ട്രഷറിയില് നിക്ഷേപിച്ചു. ഇന്ന് ഇത് ഏകദേശം 3 ലക്ഷത്തി 73 ആയിരം യുഎസ് ഡോളറാണ്. എന്നാല് ആ സമയത്ത് ഈ ഗസ്റ്റ് ഹൗസിന്റെ നിയമാനുസൃത അവകാശിയെ തിരിച്ചറിയാന് ഇതുവരെ കഴിഞ്ഞില്ലെന്ന് അന്തർദേശിയ മാധ്യമമായ ബിബിസി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു.
പതിറ്റാണ്ടുകള്ക്ക് ശേഷവും സൗദി സര്ക്കാരിന്റെ ട്രഷറിയില് സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്ന ഈ പണം കെയ് കുടുംബത്തിലെ രണ്ട് കക്ഷികള് തമ്മിലുള്ള അവകാശ വാദത്തെത്തുടര്ന്ന് നിലവില് തര്ക്കത്തില് കിടക്കുകയാണ്. ഇരുവിഭാഗവും തങ്ങളുടെ വംശ പരമ്പര തെളിയിച്ച് പണം അവകാശപ്പെടാന് ശ്രമിക്കുകയാണ്. ഇതുവരെ ഒരു പാര്ട്ടിക്കും ഇത് തെളിയിക്കാന് കഴിഞ്ഞിട്ടില്ല. പതിറ്റാണ്ടുകളായി ഇന്ത്യന് സര്ക്കാരും കേരള സര്ക്കാരും ഈ പ്രതിസന്ധി പരിഹരിക്കാന് ശ്രമിച്ചുവെങ്കിലും അതില് നിന്ന് വ്യക്തമായ ഒന്നും പുറത്തുവന്നില്ല.
സ്വത്തിന്മേലുള്ള വ്യത്യസ്ത കുടുംബങ്ങളുടെ അവകാശവാദങ്ങള്
സൗദി സര്ക്കാര് ഈ തുക നല്കാന് തയ്യാറാണോ അല്ലയോ എന്നും വ്യക്തമല്ല. പണപ്പെരുപ്പത്തിനനുസരിച്ച് തുക വര്ദ്ധിപ്പിക്കണമെന്ന് കുടുംബത്തിലെ ചില അംഗങ്ങള് ഇപ്പോള് ആവശ്യപ്പെടുന്നു. ഇത് സൗദി ട്രഷറിയില് നിക്ഷേപിച്ചിരിക്കുന്ന തുകയുടെ നിലവിലെ മൂല്യം ഒരു ബില്യണ് ഡോളറിലധികം വര്ദ്ധിപ്പിക്കും. ഇത് ഈ കാര്യം കൂടുതല് സങ്കീര്ണ്ണമാക്കുന്നു. ഈ കാര്യം ശ്രദ്ധിക്കുന്നവര് പറയുന്നത് ഈ സ്വത്ത് വഖഫ് ആയിരുന്നു എന്നാണ്. അതായത് പിന്ഗാമികള്ക്ക് അത് പരിപാലിക്കാനും കൈകാര്യം ചെയ്യാനും കഴിയും, പക്ഷേ അവര്ക്ക് അതിന്മേല് ഉടമസ്ഥാവകാശം അവകാശപ്പെടാന് കഴിയില്ല. എന്നാല് ഇതുകൊണ്ടൊന്നും ഊഹാപോഹങ്ങള് അവസാനിച്ചിട്ടില്ല, തുകയെക്കുറിച്ചോ ആ തുകയുടെ യഥാര്ത്ഥ ഉടമ ആരാണെന്നതിനെക്കുറിച്ചോ ഉള്ളതല്ല.
ഗസ്റ്റ് ഹൗസിനെക്കുറിച്ചും വളരെക്കുറച്ച് വിവരങ്ങള് മാത്രമേ ലഭ്യമായിട്ടുള്ളൂ. എന്നാല് കെയ് കുടുംബത്തിന്റെ പിന്ഗാമികള് അവകാശപ്പെടുന്നത് മസ്ജിദ് അല്ഹറാമില് നിന്ന് ഏതാനും ചുവടുകള് മാത്രം അകലെയായിരുന്നു ഇതെന്നും 22 മുറികളും നിരവധി വലിയ ഹാളുകളും ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്നും ഏകദേശം ഒന്നര ഏക്കറില് വ്യാപിച്ചുകിടക്കുകയായിരുന്നുവെന്നും ആണ്. കുടുംബകഥകള് പ്രകാരം, ഈ ഗസ്റ്റ് ഹൗസ് നിര്മ്മിക്കാന് മായന്കുട്ടി കെ.ഇ മലബാറില് നിന്ന് മരം ഇറക്കുമതി ചെയ്തു, കൂടാതെ അത് നടത്തുന്നതിന് അവിടെ നിന്ന് ഒരു മാനേജരെ നിയമിക്കുകയും ചെയ്തു. ആ കാലഘട്ടത്തില് ഇതൊരു വലിയ ചുവടുവയ്പ്പായിരുന്നു, പക്ഷേ അത്ര അസാധാരണമായിരുന്നില്ല. ആ സമയത്ത് സൗദി അറേബ്യ താരതമ്യേന ദരിദ്ര രാജ്യമായിരുന്നു.
ഇസ്ലാമില് ഹജ്ജ് തീര്ത്ഥാടനത്തിനും നഗരത്തിനും ഉള്ള പ്രാധാന്യം ഇന്ത്യന് മുസ്ലീങ്ങള് പലപ്പോഴും ഇന്ത്യന് തീര്ത്ഥാടകര്ക്ക് പണം സംഭാവന ചെയ്യുകയോ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങള് നിര്മ്മിക്കുകയോ ചെയ്തു എന്നതിന്റെ സൂചനയാണ്. ചരിത്രകാരനായ സിയാവുദ്ദീന് സര്ദാര് 2014ല് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ‘മക്ക: ദി സേക്രഡ് സിറ്റി’ എന്ന തന്റെ പുസ്തകത്തില് എഴുതുന്നു, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതിയോടെ (ബി.സി. 1750 മുതല് 1800 വരെ), നഗരം ഒരു സാധാരണ ഇന്ത്യന് സ്വഭാവം കൈവരിച്ചു, അതിന്റെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയും സാമ്പത്തിക ക്ഷേമവും ഇന്ത്യന് മുസ്ലിംകളെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. സര്ദാര് എഴുതുന്നു, ഏറ്റവും വലിയ ഒറ്റ ഭൂരിപക്ഷം, നഗരത്തിലെ നിവാസികളില് ഏകദേശം 20 ശതമാനം, ഇന്ത്യന് വംശജരായിരുന്നു. ഗുജറാത്ത്, പഞ്ചാബ്, കശ്മീര്, ഡെക്കാന് എന്നിവിടങ്ങളില് നിന്നുള്ള ആളുകള് ഇതില് ഉള്പ്പെടുന്നു, അവരെ മൊത്തത്തില് ഹിന്ദിക്കാര് എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടില് സൗദി അറേബ്യയുടെ എണ്ണ സമ്പത്ത് കുതിച്ചുയര്ന്നപ്പോള്, വികസന പദ്ധതികള് മക്കയെ മാറ്റിമറിച്ചു. കെയ് റുബത്ത് മൂന്ന് തവണ പൊളിച്ചുമാറ്റി, അവസാനമായി 1970 കളുടെ തുടക്കത്തില് ആയിരുന്നു. നഷ്ടപരിഹാരം സംബന്ധിച്ച ആശയക്കുഴപ്പം ആരംഭിച്ച സമയമായിരുന്നു ഇത്
സെന്ട്രല് വഖഫ് കൗണ്സില് ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ മുന് സെക്രട്ടറി ബി.എം. ജമാലിന്റെ അഭിപ്രായത്തില്, മായന്കുട്ടി കെ.ഇ.യുടെ നിയമപരമായ അവകാശിയെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങള് തേടി ജിദ്ദയിലെ ഇന്ത്യന് കോണ്സുലേറ്റ് ആ സമയത്ത് സര്ക്കാരിന് കത്തെഴുതിയിരുന്നു. എന്റെ ധാരണ പ്രകാരം, നഷ്ടപരിഹാരം നല്കാനല്ല, മറിച്ച് സ്വത്തിന്റെ മാനേജര്മാരെ നിയമിക്കാനാണ് അധികാരികള് പിന്ഗാമികളെ അന്വേഷിക്കുന്നതെന്ന് ജമാല് പറഞ്ഞു. എന്നിട്ടും രണ്ട് ഗ്രൂപ്പുകള് മുന്നോട്ടുവന്നു. ഒന്ന്: കെ.ഇ.മായന്കുട്ടിയുടെ പിതൃ കുടുംബം, മറ്റൊന്ന്: അവര് വിവാഹം കഴിച്ച കേരളത്തിലെ ഒരു രാജകുടുംബമായ അറക്കല്. രണ്ട് കുടുംബങ്ങളും പരമ്പരാഗതമായി അമ്മയുടെ കുടുംബത്തിന്റെ അനന്തരാവകാശ സമ്പ്രദായമാണ് പിന്തുടര്ന്നിരുന്നത്, സൗദി നിയമപ്രകാരം ഈ രീതി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നില്ല, ഇത് കൂടുതല് സങ്കീര്ണ്ണതകള് വര്ദ്ധിപ്പിച്ചു.
ഈ സമ്പ്രദായത്തില്, വ്യക്തികള് അവരുടെ അമ്മയുടെ കുടുംബത്തിലെ വംശപരമ്പരയില് പെടുന്നു. പിതാവില് നിന്നുള്ള അനന്തരാവകാശത്തിന്റെ നിലവില് പ്രചാരത്തിലുള്ള രീതിക്ക് വിരുദ്ധമാണിത്, സാധാരണയായി ഒരു കുടുംബപ്പേര് ചേര്ത്തിരിക്കുന്ന രീതിയാണിത്. മായന്കുട്ടി കുട്ടികളില്ലാതെ മരിച്ചെന്നും, അമ്മയുടെ വംശപരമ്പര പ്രകാരം സഹോദരിയുടെ മക്കളെ തന്റെ അവകാശികളാക്കി എന്നും കെ.ഇ. അവകാശപ്പെടുന്നു. എന്നാല് അരക്കല് അവകാശപ്പെടുന്നത് തനിക്ക് ഒരു മകനും മകളും ഉണ്ടെന്നും അതിനാല് ഇന്ത്യന് നിയമപ്രകാരം തന്റെ കുട്ടികള് നിയമപരമായ അവകാശികളായിരിക്കുമെന്നും ആണ്.
തട്ടിപ്പുകളുടെ പരമ്പര
2011ല്, നഷ്ടപരിഹാരം ലക്ഷങ്ങള് കവിയുമെന്ന് കിംവദന്തികള് പരന്നപ്പോള്, കെ.ഇ.യുടെ പിന്ഗാമികളാണെന്ന് അവകാശപ്പെട്ട് 2,500ലധികം പേര് കണ്ണൂരിലെ ഒരു ജില്ലാ ഓഫീസില് ഹാജരായി. കെ.ഇ. കുടുംബത്തിലെ ഒരു മുതിര്ന്ന അംഗം ഒരു മാധ്യമത്തിന് നല്കിയ അഭിമുഖത്തില് പറയുന്നത്. ചിലര് അവകാശപ്പെട്ടത് അവരുടെ പൂര്വ്വികര് കുട്ടിക്കാലത്ത് മായന്കുട്ടിയെ പഠിപ്പിച്ചിരുന്നു എന്നാണ്. മറ്റു ചിലര് പറഞ്ഞത് അവരുടെ പൂര്വ്വികര് ഗസ്റ്റ് ഹൗസിനായി മരം നല്കിയിരുന്നു എന്നാണ്. തുടര്ന്ന് തട്ടിപ്പുകളുടെ ഒരു പരമ്പര ആരംഭിച്ചു. സംസ്ഥാന ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ അഭിപ്രായത്തില്, 2017 ല്, കെയിയുടെ പിന്ഗാമികളെന്ന് നടിച്ച് ചില തട്ടിപ്പുകാര് നാട്ടുകാരില് നിന്ന് പണം വാങ്ങി, നഷ്ടപരിഹാരത്തിന്റെ ഒരു പങ്ക് അവര്ക്ക് നല്കാമെന്ന് വാഗ്ദാനം ചെയ്തു.
ഇന്നും ഈ വിഷയം പരിഹരിക്കപ്പെടാതെ തുടരുന്നു
മായന്കുട്ടി കെ.ഇ. വിഭാവനം ചെയ്തതുപോലെ, ഹജ്ജ് തീര്ത്ഥാടകര്ക്കായി മറ്റൊരു ഗസ്റ്റ് ഹൗസ് നിര്മ്മിക്കുന്നതിന് സൗദി സര്ക്കാര് നഷ്ടപരിഹാര തുക ഉപയോഗിക്കുന്നതാണ് തര്ക്കം അവസാനിപ്പിക്കാനുള്ള ഏറ്റവും നല്ല മാര്ഗമെന്ന് ചില പിന്ഗാമികള് വിശ്വസിക്കുന്നു. എന്നാല് ചിലര് ഇതിനെ എതിര്ക്കുന്നു. ഗസ്റ്റ് ഹൗസ് സ്വകാര്യ സ്വത്താണെന്നും അതിനാല് കുടുംബത്തിന് നഷ്ടപരിഹാരത്തിന് പൂര്ണ്ണ അവകാശമുണ്ടെന്നും അവര് പറയുന്നു. മായന്കുട്ടി കെ.ഇ.യുടെ പിന്ഗാമികളാണെന്ന് കുടുംബത്തിന് തെളിയിക്കാന് കഴിഞ്ഞാലും, ഉടമസ്ഥാവകാശ രേഖകള് ഇല്ലാതെ അവര്ക്ക് ഒന്നും ലഭിക്കാന് സാധ്യതയില്ലെന്നും ചിലര് പറയുന്നു. കണ്ണൂര് നിവാസിയായ മുഹമ്മദ് ഷിഹാദ് കെ.ഇ., അറക്കല് കുടുംബങ്ങളുടെ ചരിത്രത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു പുസ്തകം എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. ഈ തര്ക്കം പണത്തെച്ചൊല്ലിയുള്ളതു മാത്രമല്ല, കുടുംബങ്ങളോടുള്ള ബഹുമാനത്തിന്റെ കാര്യം കൂടിയാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറയുന്നു.