ഇറാനുമായി ചര്ച്ചകള് പുനരാരംഭിക്കാന് അമേരിക്ക ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെങ്കില്, കൂടുതല് ആക്രമണങ്ങള് നടത്തില്ലെന്ന് ഉറപ്പ് നല്കണമെന്ന് ഇറാന്. ഈ ആഴ്ച ചര്ച്ചകള് പുനരാരംഭിക്കാന് ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെന്ന് ട്രംപ് ഭരണകൂടം മധ്യസ്ഥര് വഴി ഇറാനോട് പറഞ്ഞതായി ഇറാന് ഡെപ്യൂട്ടി വിദേശകാര്യ മന്ത്രി മജീദ് തഖ്ത്റവാഞ്ചി. എന്നാല് കൂടുതല് ആക്രമണങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട വിഷയത്തില് യുഎസ് നിലപാട് വ്യക്തമാക്കിയിട്ടില്ല,’ മജിദ് തഖ്ത്റവാഞ്ചി പറഞ്ഞു. ബിബിസിക്ക് നല്കിയ അഭിമുഖത്തിലാണ് ഇത്തരത്തിലൊരു നിര്ദ്ദേശം ഇറാന് മുന്നോട്ട് വെച്ചത്.

ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതിയെക്കുറിച്ച് ഇറാനും യുഎസും തമ്മില് ചര്ച്ചകള് നടന്നുകൊണ്ടിരുന്നു. എന്നാല് ഈ മാസം ആദ്യം ഇസ്രായേല് ഇറാന്റെ ആണവ കേന്ദ്രങ്ങളും സൈനിക അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളും ആക്രമിച്ചു. ഇറാനും മിസൈലുകള് ഉപയോഗിച്ച് തിരിച്ചടിച്ചു. ജൂണ് 21 ന് അമേരിക്ക നേരിട്ട് ഈ പോരാട്ടത്തില് പങ്കുചേര്ന്നു, ഇറാനിലെ മൂന്ന് ആണവ കേന്ദ്രങ്ങളില് ബോംബുകള് വര്ഷിച്ചു. സമാധാനപരമായ ആവശ്യങ്ങള്ക്കായി ഇറാന് യുറേനിയം സമ്പുഷ്ടമാക്കുന്നതില് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുമെന്നും തഖ്ത്റവാഞ്ചി പറഞ്ഞു. ഇറാന് രഹസ്യമായി ആണവ ബോംബ് വികസിപ്പിക്കുന്നതിലേക്ക് നീങ്ങുകയാണെന്ന ആരോപണങ്ങള് അദ്ദേഹം തള്ളി. ഇറാന് അവരുടെ ഗവേഷണ പരിപാടിക്ക് ‘ആണവ വസ്തുക്കള്’ ലഭിക്കാത്തതിനാല് അവര് (ഇറാന്) അതിനായി സ്വയം ആശ്രയിക്കേണ്ടിവരുമെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. അതിന്റെ (ആണവ പദ്ധതി) തലത്തെക്കുറിച്ച് ചര്ച്ച ചെയ്യാം. ശേഷിയെക്കുറിച്ച് ചര്ച്ച ചെയ്യാം. എന്നാല് നിങ്ങള് സമ്പുഷ്ടമാക്കരുതെന്ന് പറയുന്നത്. നിങ്ങള് ഒട്ടും സമ്പുഷ്ടമാക്കരുത്. നിങ്ങള് ഇതിന് സമ്മതിച്ചില്ലെങ്കില്, ഞങ്ങള് നിങ്ങളുടെ മേല് ബോംബുകള് വര്ഷിക്കും. ഇതാണ് കാടിന്റെ നിയമം’ എന്ന് ഡെപ്യൂട്ടി വിദേശകാര്യ മന്ത്രി പറഞ്ഞു.
ജൂണ് 13 ന് ഇറാനിലെ ആണവ, സൈനിക കേന്ദ്രങ്ങള് ലക്ഷ്യമിട്ട് ഇസ്രായേല് ആക്രമണം നടത്തി, ഇറാനിയന് സൈനിക കമാന്ഡര്മാരെയും ശാസ്ത്രജ്ഞരെയും കൊലപ്പെടുത്തി. ഇറാന് ഒരു ആണവായുധം വികസിപ്പിക്കുന്നതിന് അടുത്തെത്തിയെന്ന് ഇസ്രായേല് പറഞ്ഞു. മറുപടിയായി ഇറാന് ഇസ്രായേലിനെ ആക്രമിച്ചു, ഈ സംഘര്ഷം 12 ദിവസം തുടര്ന്നു. ഈ സമയത്ത് അമേരിക്ക ഇറാന്റെ മൂന്ന് ആണവ കേന്ദ്രങ്ങളായ ഫോര്ഡോ, നതാന്സ്, ഇസ്ഫഹാന് എന്നിവിടങ്ങളില് ബോംബുകള് വര്ഷിച്ചു. യുഎസ് ആക്രമണങ്ങള് ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതിക്ക് എത്രത്തോളം നാശനഷ്ടമുണ്ടാക്കി എന്ന് വ്യക്തമല്ല. ഈ ആക്രമണങ്ങള് ആണവ പദ്ധതിക്ക് എത്രത്തോളം നാശനഷ്ടമുണ്ടാക്കി എന്ന് കൃത്യമായി പറയാന് കഴിയില്ലെന്ന് തഖ്ത്റവാഞ്ചി പറഞ്ഞു. ആക്രമണങ്ങളില് കനത്ത നാശനഷ്ടങ്ങള് ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടെങ്കിലും അത് ‘പൂര്ണ്ണമായും നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല’ എന്ന് അന്താരാഷ്ട്ര ആണവോര്ജ്ജ ഏജന്സി (ഐഎഇഎ) മേധാവി റാഫേല് ഗ്രോസിയും പറഞ്ഞു.
അതേസമയം, ഇറാന്റെ ആണവ കേന്ദ്രങ്ങള് പൂര്ണ്ണമായും നശിപ്പിച്ചതായി യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് ഡൊണാള്ഡ് ട്രംപ് പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഏതാനും മാസങ്ങള്ക്കുള്ളില് വീണ്ടും യുറേനിയം സമ്പുഷ്ടീകരണം ആരംഭിക്കാനുള്ള കഴിവ് ഇറാനുണ്ടെന്ന് ഗ്രോസി പറഞ്ഞു. എന്നാല് ഇതിനുള്ള മറുപടിയായി, ഇത് സാധ്യമാകുമോ ഇല്ലയോ എന്ന് തനിക്കറിയില്ലെന്ന് തഖ്ത്റവാഞ്ചി പറഞ്ഞു. ഐഎഇഎയുമായുള്ള ഇറാന്റെ ബന്ധം കൂടുതല് വഷളായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. കഴിഞ്ഞ ആഴ്ച ബുധനാഴ്ച ഇറാന് പാര്ലമെന്റ് ആണവ നിരീക്ഷണ ഏജന്സിയുമായുള്ള സഹകരണം താല്ക്കാലികമായി നിര്ത്തിവയ്ക്കാന് നിര്ദ്ദേശിച്ചു. ഇസ്രായേലിനും യുഎസിനും അനുകൂലമായി ഐഎഇഎ പ്രവര്ത്തിക്കുന്നുവെന്ന് ഇറാന് ആരോപിച്ചു.

ഇറാന്റെ യുറേനിയം സമ്പുഷ്ടീകരണം ആശങ്കാജനകമായ നിലയിലെത്തിയെന്ന് വീണ്ടും രഹസ്യാന്വേഷണ റിപ്പോര്ട്ട് പുറത്തുവന്നാല്, വീണ്ടും ബോംബ് വര്ഷിക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ച് പരിഗണിക്കുമെന്ന് യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് ട്രംപ് പറഞ്ഞു. ചര്ച്ചകള് എപ്പോള് പുനരാരംഭിക്കുമെന്നോ അവരുടെ അജണ്ട എന്തായിരിക്കുമെന്നോ അറിയില്ലെന്ന് തഖ്ത്രാവഞ്ചി പറഞ്ഞു. എന്നാല് ഈ ആഴ്ച തന്നെ ചര്ച്ചകള് പുനരാരംഭിക്കാന് കഴിയുമെന്ന് ട്രംപ് സൂചിപ്പിച്ചു. ഇപ്പോള് നമ്മള് ഈ ചോദ്യത്തിനുള്ള ഉത്തരം തേടുകയാണ്. ചര്ച്ചകള്ക്കിടെ സമാനമായ ആക്രമണങ്ങള് വീണ്ടും കാണുമോ?’ എന്ന് ഇറാന് വിദേശകാര്യ ഉപമന്ത്രി പറഞ്ഞു. ഇത് വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ചോദ്യമാണ്, അമേരിക്കയുടെ ഉത്തരം വളരെ വ്യക്തമായിരിക്കണം. അത്തരം ചര്ച്ചകള്ക്ക് ആവശ്യമായ വിശ്വാസത്തിന്റെ വെളിച്ചത്തില് ഞങ്ങള്ക്ക് എന്താണ് വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നത്,’ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
2015 ലെ കരാറില് നിന്ന് അമേരിക്ക പിന്മാറി
ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ശക്തമായ ചില രാജ്യങ്ങളുമായുള്ള 2015 ലെ ആണവ കരാര് പ്രകാരം, 3.67 ശതമാനത്തിലധികം പരിശുദ്ധിയില് യുറേനിയം സമ്പുഷ്ടമാക്കാന് ഇറാനെ അനുവദിച്ചിരുന്നില്ല. ഈ കരാര് പ്രകാരം, ഫോര്ഡോ പ്ലാന്റില് 15 വര്ഷത്തേക്ക് ഇറാന് ഒരു സമ്പുഷ്ടീകരണവും നടത്താന് അനുവാദമുണ്ടായിരുന്നില്ല. എന്നിരുന്നാലും, 2018 ല് യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് ട്രംപ് തന്റെ ആദ്യ ടേമില് ഈ കരാറില് നിന്ന് പിന്മാറി. ഇറാന് ഒരു ബോംബ് നിര്മ്മിക്കുന്നത് തടയാന് ഈ കരാര് പര്യാപ്തമല്ലെന്നും അമേരിക്ക വീണ്ടും ഉപരോധങ്ങള് ഏര്പ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. പ്രതികാരമായി ഇറാന് ഉപരോധങ്ങള് ലംഘിച്ചു. 2021 ല് ഇറാന് ഫോര്ഡോയില് സമ്പുഷ്ടീകരണം പുനരാരംഭിച്ചുവെന്നും അത് 60 ശതമാനത്തിലെത്തി എന്നും ഐഎഇഎ പറഞ്ഞു. ഈ സാങ്കേതിക നടപടി 90 ശതമാനം സമ്പുഷ്ടീകരണത്തില് എത്തുന്നതില് അല്പം കുറവാണെന്നും ഒമ്പത് ആണവ ബോംബുകള് നിര്മ്മിക്കാന് ഇത് മതിയെന്നും ഐഎഇഎ പറഞ്ഞു.