കഴിഞ്ഞ രണ്ട് പതിറ്റാണ്ടുകളായി ആഗോള രാഷ്ട്രീയത്തില് ഏറ്റവും കൂടുതല് ചര്ച്ച ചെയ്യപ്പെടുന്ന വിഷയമാണ് ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതി. ഏകദേശം 18 വര്ഷമായി ഇറാന് ഒരു ആണവ പദ്ധതി നടത്തിവരികയാണെന്ന് 2003 ല് ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ ആണവോര്ജ ഏജന്സി പറഞ്ഞു. ഇതില് ഒന്നിലധികം വലുതും അത്യാധുനികവുമായ ആണവ കേന്ദ്രങ്ങള് ഉള്പ്പെടുന്നു. അന്നുമുതല്, ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതി നയതന്ത്ര വൃത്തങ്ങളിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട വിഷയങ്ങളിലൊന്നായി മാറി.
ഞെട്ടിപ്പിക്കുന്ന വിവരങ്ങള് പുറത്തുവന്നതിനുശേഷം, ആഗോള നയതന്ത്രത്തില് ഇതിനെക്കുറിച്ച് ധാരാളം ചര്ച്ചകള് നടന്നു. ആണവ നിര്വ്യാപന കരാറില് (ചജഠ) ഒപ്പുവച്ച ഒരു രാജ്യം എന്ന നിലയില് ഇറാന് അതിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തങ്ങള് ലംഘിച്ചതിന്റെ വ്യക്തമായ സൂചനയായിരുന്നു ഈ വിവരങ്ങള്. അതിനുശേഷം, പാശ്ചാത്യ ശക്തികള്ക്കൊപ്പം, ഇറാന്റെ പഴയ സുഹൃത്തുക്കളായ റഷ്യയും ചൈനയും അതിനെ അപലപിക്കാനും ഉപരോധങ്ങള് ഏര്പ്പെടുത്താനും സമ്മര്ദ്ദം വര്ദ്ധിപ്പിക്കാനും വിവിധ നടപടികളിലും പ്രചാരണങ്ങളിലും പങ്കുചേര്ന്നു.
ആ സമയത്ത്, അന്നത്തെ ഇറാന് പ്രസിഡന്റ് മുഹമ്മദ് ഖതാമിയുടെ സര്ക്കാര് ഈ ആണവ പദ്ധതി സമാധാനപരമായ ആവശ്യങ്ങള്ക്കാണ് നടത്തുന്നതെന്ന് അവകാശപ്പെട്ടിരുന്നു. എന്നാല് അമേരിക്ക ഈ പരിപാടിയെ വളരെക്കാലം സംശയത്തോടെയാണ് നോക്കിയത്. ഇറാന് രഹസ്യമായി ആണവായുധങ്ങള് സ്വന്തമാക്കാന് ശ്രമിക്കുകയാണെന്ന് അവര് വിശ്വസിച്ചു. ജോര്ജ്ജ് ഡബ്ല്യു. ബുഷ്, ബരാക് ഒബാമ, ഡൊണാള്ഡ് ട്രംപ്, ജോ ബൈഡന് എന്നീ നാല് അമേരിക്കന് പ്രസിഡന്റുമാരുടെ കാലത്ത് ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതി ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ചര്ച്ചാ വിഷയമായി തുടര്ന്നു. ഈ നേതാക്കള് വ്യത്യസ്ത രീതികള് സ്വീകരിച്ചു, പക്ഷേ അവരുടെ ലക്ഷ്യം ഇറാന് ആണവായുധങ്ങള് നിര്മ്മിക്കുന്നത് തടയുക എന്നതായിരുന്നു. കാരണം, അത്തരം ഏതൊരു സാധ്യതയും മധ്യപൂര്വദേശത്തെ അധികാര സന്തുലിതാവസ്ഥയില് മാറ്റം വരുത്താന് പ്രാപ്തമായിരുന്നു. ഇത് ആ മേഖലയില് ആണവായുധങ്ങളുടെ വ്യാപനത്തിനുള്ള സാധ്യത കൂടുതല് വര്ദ്ധിപ്പിക്കുമെന്ന് പല വിദഗ്ധരും പറഞ്ഞു.
2002ലെ തന്റെ പ്രസംഗത്തില്, പ്രസിഡന്റ് ജോര്ജ്ജ് ഡബ്ല്യു. ബുഷ്, ഉത്തരകൊറിയയ്ക്കും ഇറാഖിനുമൊപ്പം ഇറാനെയും തിന്മയുടെ അച്ചുതണ്ടിന്റെ ഭാഗമായി തിരിച്ചറിയുകയും ഇറാനെതിരെ സമഗ്രമായ അന്താരാഷ്ട്ര ഉപരോധങ്ങള് ഏര്പ്പെടുത്താന് പ്രേരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. മറുവശത്ത്, തന്റെ ഭരണകാലത്ത്, പ്രസിഡന്റ് ബരാക് ഒബാമ, ബ്രിട്ടന്, ഫ്രാന്സ്, റഷ്യ, ചൈന, ജര്മ്മനി എന്നീ സര്ക്കാരുകളുമായി ചേര്ന്ന് ഇറാനുമായി രണ്ട് വര്ഷത്തേക്ക് ചര്ച്ച നടത്തി, 2015 ല് ഒരു ‘സംയുക്ത സമഗ്ര പ്രവര്ത്തന പദ്ധതി’ ഒപ്പുവച്ചു. ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതിക്ക് മേലുള്ള അന്താരാഷ്ട്ര നിരീക്ഷണത്തിനും പരിധികള്ക്കും പകരമായി ടെഹ്റാനെതിരായ ചില ഉപരോധങ്ങള് ഈ കരാര് ലഘൂകരിച്ചു. എന്നാല് തന്റെ ആദ്യ ഭരണകാലത്ത് പ്രസിഡന്റ് ഡൊണാള്ഡ് ട്രംപ് അമേരിക്കയെ കരാറില് നിന്ന് പിന്വലിക്കുകയും ഇറാനില് ഏകപക്ഷീയമായി പുതിയ ഉപരോധങ്ങള് ഏര്പ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.
പ്രതികരണമായി, ടെഹ്റാന് കരാറിലെ നിബന്ധനകള് അവഗണിക്കാന് തുടങ്ങി, യുറേനിയം സമ്പുഷ്ടീകരണ നിരക്ക് 60 ശതമാനമായി വര്ദ്ധിപ്പിച്ചു, ഇത് വൈദ്യുതി ഉല്പ്പാദനത്തിന് ആവശ്യമായ 4.5 ശതമാനത്തില് നിന്നും വളരെ കൂടുതലും ആണവായുധങ്ങള് നിര്മ്മിക്കാന് ആവശ്യമായ 90 ശതമാനത്തോട് വളരെ അടുത്തുമാണ്. യുഎസ് ഡെമോക്രാറ്റിക് പാര്ട്ടി പ്രസിഡന്റ് ജോ ബൈഡന് സംയുക്ത സമഗ്ര പദ്ധതി (ജെസിപിഒഎ) കരാര് പുനഃസ്ഥാപിക്കാന് ശ്രമിച്ചു. എന്നാല് അദ്ദേഹം ഇതില് വിജയിച്ചില്ല, അതിനുശേഷം രണ്ടാം തവണയും പ്രസിഡന്റായി സത്യപ്രതിജ്ഞ ചെയ്ത ട്രംപ് ഈ വിഷയത്തില് കൂടുതല് കടുത്ത നിലപാട് സ്വീകരിച്ചു.
കഴിഞ്ഞ ആഴ്ച, ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതിക്കെതിരായ സൈനിക നീക്കത്തില് അമേരിക്ക ഇസ്രായേലിനൊപ്പം ചേരുകയും ടെഹ്റാനിലെ ആണവ നിലയങ്ങള് ബോംബിട്ട് തകര്ക്കുകയും ചെയ്തു. ആ സ്ഥലങ്ങള് നശിപ്പിക്കുക എന്നതായിരുന്നു ഈ ആക്രമണത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം. എന്നിരുന്നാലും, ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതിയെക്കുറിച്ചുള്ള തര്ക്കം ഇപ്പോഴും തുടരുകയാണ്, ഈ സങ്കീര്ണ്ണത വാഷിംഗ്ടണില് തന്നെയാണ് ആരംഭിച്ചത്. 1950 കളില് അമേരിക്കയുടെ സഹായത്തോടെയാണ് ഇറാന്റെ ആണവ പദ്ധതി ആരംഭിച്ചത് എന്നതാണ് ഇതിന് കാരണം. ഈ മുഴുവന് കാര്യത്തിന്റെയും തുടക്കം അമേരിക്കന് പ്രസിഡന്റ് ഡൈ്വറ്റ് ഡേവിഡ് ഐസന്ഹോവറിന്റെ പ്രസംഗത്തോടെയാണ്. 1953 ഡിസംബര് 8ന് യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് ഡൈ്വറ്റ് ഐസന്ഹോവര് ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ പൊതുസഭയില് ഒരു ചരിത്രപ്രസിദ്ധമായ പ്രസംഗം നടത്തി. ‘സൈനിക ആവശ്യങ്ങള്ക്കായി ആണവ സാങ്കേതികവിദ്യ ഉപയോഗിക്കുമ്പോള്, അത് മനുഷ്യരാശിക്ക് ഭയങ്കരമായ ഭീഷണിയായി മാറുന്നു’ എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. അപ്പോഴേക്കും അമേരിക്കയ്ക്ക് ഈ സാങ്കേതികവിദ്യയില് കുത്തക ഇല്ലാതായി. ലോകത്തിലെ മറ്റു പല രാജ്യങ്ങളും ആണവായുധങ്ങള് നിര്മ്മിക്കാനുള്ള കഴിവ് നേടിയിരുന്നു. ഇത് അതിന്റെ വ്യാപനത്തിനുള്ള സാധ്യത വര്ദ്ധിപ്പിച്ചു.