അന്വേഷണം വാർത്തകൾ ലഭിക്കാന്‍ വാട്സാപ്പ് ചാനലില്‍ ചേരൂ.“ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയം ഒരു കുടുംബ ബിസിനസ്സാണ്” (Indian Politics Are a Family Business) എന്ന തലക്കെട്ടിൽ അടുത്തിടെ അന്താരാഷ്ട്ര പ്രസിദ്ധീകരണമായ ‘പ്രോജക്ട് സിൻഡിക്കേറ്റി’-ൽ ശശി തരൂർ എംപി എഴുതിയ ലേഖനവും അതിലെ പ്രസ്താവനകളും ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ വലിയ ചർച്ചകൾക്ക് വഴിവെച്ചിരിക്കുകയാണ്. ഈ പ്രസ്താവന ആരോടായിരുന്നു, എന്തിനുവേണ്ടിയായിരുന്നു, തിരഞ്ഞെടുപ്പും രാഷ്ട്രീയ ചർച്ചകളും ചൂട് പിടിച്ചിരിക്കുന്ന ഈ സമയത്ത് ഇങ്ങനെയൊരു ലേഖനം ഇറക്കിയതിനു പിന്നിൽ എന്താണ് ഉദ്ദേശമെന്ന ചോദ്യങ്ങൾ പ്രസക്തമാണ്. സ്വന്തം പാർട്ടിക്ക് തന്നെ പ്രതിപക്ഷം ചർച്ച ചെയ്യാൻ ഒരു വിഷയം നൽകുകയായിരുന്നോ ഇതിലൂടെ തരൂർ ചെയ്തത്?
കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി, ശശി കോൺഗ്രസ് പാർട്ടിയിലെ മുതിർന്ന നേതാവായിരിക്കെ തന്നെ, പലപ്പോഴും പാർട്ടി നിലപാടുകളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായ അഭിപ്രായങ്ങൾ തരൂർ പ്രകടിപ്പിക്കാറുണ്ട്. 2022-ൽ എഐസിസി (AICC) അധ്യക്ഷ സ്ഥാനത്തേക്ക് മത്സരിച്ചതും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്വതന്ത്ര നിലപാടുകളുടെ ഭാഗമാണ്. തരൂർ വിവിധ വേദികളിൽ, പ്രത്യേകിച്ച് അന്താരാഷ്ട്ര മാധ്യമങ്ങളിൽ എഴുതുന്ന ലേഖനങ്ങളിൽ, ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിലെ കുടുംബവാഴ്ചയെക്കുറിച്ച് അഭിപ്രായങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. 2017-ലും മറ്റും ഇതേ വിഷയത്തിൽ അദ്ദേഹം സംസാരിച്ചിട്ടുണ്ട്.
രാഷ്ട്രീയ നേതൃത്വം ഒരു ജന്മാവകാശമായി കണക്കാക്കുന്ന പ്രവണത ഇന്ത്യയിൽ വ്യാപകമാണ്, ഇത് ജനാധിപത്യത്തിന് ഗുരുതരമായ ഭീഷണിയാണ് എന്നാണ് തരൂർ പറയുന്നത്. നേതൃപാടവം, അർപ്പണബോധം എന്നിവയേക്കാൾ കുടുംബപാരമ്പര്യത്തിനാണ് പ്രാധാന്യം ലഭിക്കുന്നത്, ഇത് ഭരണത്തിന്റെ ഗുണനിലവാരത്തെ ബാധിക്കുന്നു. കഴിവുള്ളവരെ കണ്ടെത്തുന്നതിനായി സുതാര്യമായ പാർട്ടി തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളും, നിയമപരമായ കാലാവധി പരിധികളും ആവശ്യമാണെന്നും തരൂർ പറയുന്നുണ്ട്.
നെഹ്‌റു-ഗാന്ധി കുടുംബത്തെപ്പോലുള്ള ചില പ്രബല കുടുംബങ്ങൾ പതിറ്റാണ്ടുകളായി ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ആധിപത്യം പുലർത്തുന്നുണ്ടെങ്കിലും, ഈ പ്രവണത കോൺഗ്രസ് പാർട്ടിയിൽ മാത്രം ഒതുങ്ങുന്നതല്ല. ഉത്തർപ്രദേശിലി സമാജ്‌വാദി പാർട്ടി മുലായം സിംഗ് യാദവ് സ്ഥാപിച്ച ഈ പാർട്ടി ഇപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മകൻ അഖിലേഷ് യാദവാണ് നയിക്കുന്നത്. മുലായം സിംഗ് യാദവും അഖിലേഷ് യാദവും ഉത്തർപ്രദേശ് മുഖ്യമന്ത്രിമാരായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ചിട്ടുണ്ട്. ലാലു പ്രസാദ് യാദവിന്റെ കുടുംബമാണ് രാഷ്ട്രീയ ജനതാ ദൾ പാർട്ടിയെ നയിക്കുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യ റാബ്രി ദേവിയും മകൻ തേജസ്വി യാദവും രാഷ്ട്രീയത്തിൽ സജീവമാണ്. എം. കരുണാനിധിയുടെ കുടുംബമാണ് ഡിഎംകെയെ നിയന്ത്രിക്കുന്നത്. നിലവിലെ തമിഴ്‌നാട് മുഖ്യമന്ത്രി എം.കെ. സ്റ്റാലിൻ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മകനാണ്. കൂടാതെ ശിവസേന , നാഷണലിസ്റ്റ് കോൺഗ്രസ് പാർട്ടി (എൻസിപി )ഭാരത് രാഷ്ട്ര സമിതി ഇങ്ങനെ നീളുന്നു ലിസ്റ്റുകൾ. എന്നാൽ ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയം എന്ന് പറയുമ്പോൾ കുടുംബവാഴ്ചയുടെ പ്രതീകമായി പലപ്പോഴും ഉയർത്തിക്കാട്ടപ്പെടുന്നത് നെഹ്‌റു-ഗാന്ധി കുടുംബത്തെയാണ്. അതിന് പിന്നിൽ ചില പ്രധാന കാരണങ്ങളുണ്ട്,
നെഹ്‌റു-ഗാന്ധി കുടുംബം ഒരു പ്രാദേശിക പാർട്ടിയെ അല്ല, മറിച്ച് ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിൽ പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ച, രാജ്യമെമ്പാടും വേരുകളുള്ള ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസിനെയാണ് നയിച്ചത്. അതിനാൽ തന്നെ അവരുടെ സ്വാധീനം ദേശീയ തലത്തിൽ ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടുന്നു. ഇന്ത്യക്ക് ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാലം പ്രധാനമന്ത്രിമാരെ നൽകിയത് ഈ കുടുംബമാണ് (ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റു, ഇന്ദിരാഗാന്ധി, രാജീവ് ഗാന്ധി). ഇത് അവർക്ക് ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയ ചരിത്രത്തിൽ സമാനതകളില്ലാത്ത പ്രാധാന്യം നൽകുന്നു. നെഹ്‌റുവിന്റെ മരണശേഷം മകൾ ഇന്ദിരാഗാന്ധി, അവരുടെ മരണശേഷം മകൻ രാജീവ് ഗാന്ധി, പിന്നീട് രാജീവ് ഗാന്ധിയുടെ ഭാര്യ സോണിയാ ഗാന്ധി, ഇപ്പോൾ മകൻ രാഹുൽ ഗാന്ധി എന്നിങ്ങനെ ഒരു കുടുംബത്തിൽ നിന്ന് തന്നെ തലമുറകളായി പാർട്ടി നേതൃത്വം കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെട്ടു. ഇത്രയും നീണ്ട കാലയളവിൽ ഒരു പാർട്ടിയിൽ കുടുംബവാഴ്ച നിലനിന്നത് മറ്റൊരിടത്തും കാണാൻ കഴിയില്ല.
ബിജെപിയെപ്പോലുള്ള പ്രധാന പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടികൾ കോൺഗ്രസിനെതിരെ ഉന്നയിക്കുന്ന പ്രധാന വിമർശനങ്ങളിൽ ഒന്ന് “കുടുംബവാഴ്ച”യാണ്. നെഹ്‌റു കുടുംബത്തിന്റെ ഈ ചരിത്രം അവർക്ക് വിമർശിക്കാൻ എളുപ്പമുള്ള വിഷയമാണ്.
മാധ്യമശ്രദ്ധ: ദേശീയ മാധ്യമങ്ങളും ഇംഗ്ലീഷ് മാധ്യമങ്ങളും കൂടുതലും ഡൽഹി കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള രാഷ്ട്രീയമാണ് ചർച്ച ചെയ്യുന്നത്. അതിനാൽ ദേശീയ പാർട്ടികളുടെ കുടുംബ പാരമ്പര്യത്തിന് പ്രാദേശിക പാർട്ടികളേക്കാൾ കൂടുതൽ മാധ്യമശ്രദ്ധ ലഭിക്കുന്നു.
എന്നാൽ, മറ്റ് പ്രാദേശിക പാർട്ടികളിലെ കുടുംബവാഴ്ച അത്ര ശക്തമല്ലെന്നോ ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടുന്നില്ലെന്നോ അർത്ഥമില്ല. ഉദാഹരണത്തിന്, തമിഴ്‌നാട്ടിൽ കരുണാനിധി കുടുംബത്തിന്റെ സ്വാധീനത്തെക്കുറിച്ചും, യുപിയിൽ യാദവ് കുടുംബത്തിന്റെ സ്വാധീനത്തെക്കുറിച്ചും അതത് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ വലിയ ചർച്ചകൾ നടക്കാറുണ്ട്.
ശശി തരൂർ ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചത് പോലെ, കുടുംബവാഴ്ച ഒരു ദേശീയ പ്രതിഭാസമാണ്. എന്നാൽ ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ നെഹ്‌റു-ഗാന്ധി കുടുംബത്തിന്റെ ആധിപത്യം കാരണം, “കുടുംബ രാഷ്ട്രീയം” എന്ന വിഷയം ചർച്ച ചെയ്യുമ്പോൾ സ്വാഭാവികമായും ഈ കുടുംബം മുൻപന്തിയിൽ എത്തുന്നു എന്ന് മാത്രം.
ശശി തരൂർ തന്റെ ലേഖനത്തിലൂടെ ഒരു പ്രത്യേക വ്യക്തിയെയോ പാർട്ടിയെയോ മാത്രമായിരുന്നില്ല ലക്ഷ്യം വെച്ചത്. ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയ വ്യവസ്ഥിതിയുടെ മൊത്തത്തിലുള്ള ഒരു പോരായ്മയിലേക്കാണ് അദ്ദേഹം വിരൽചൂണ്ടിയത്. ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യത്തെ നിരീക്ഷിക്കുന്ന അന്താരാഷ്ട്ര സമൂഹത്തോടും, ഇന്ത്യയിലെ പൊതുസമൂഹത്തോടുമാണ് അദ്ദേഹം ഈ വിഷയം അവതരിപ്പിച്ചത്. കഴിവുള്ളവർക്ക് അർഹമായ സ്ഥാനം ലഭിക്കുന്നില്ലെന്നും, ജനനം കൊണ്ടോ കുടുംബത്തിന്റെ പേര് കൊണ്ടോ മാത്രമാണ് പലരും നേതൃപദവിയിലേക്ക് വരുന്നതെന്നുമുള്ള യാഥാർത്ഥ്യത്തെ തുറന്നുകാട്ടുക. പാർട്ടികളുടെ ആഭ്യന്തര ജനാധിപത്യത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത ഊന്നിപ്പറയുക. സുതാര്യമായ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിലൂടെ യോഗ്യരായ നേതാക്കളെ കണ്ടെത്തണമെന്ന സന്ദേശം നൽകുക.
തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ചൂട് പിടിച്ചിരിക്കുന്ന സമയത്ത് ഇങ്ങനെയൊരു പ്രസ്താവന നടത്തിയത് തരൂരിന്റെ സ്വന്തം നിലപാടുകൾ വ്യക്തമാക്കാനുള്ള ഒരു ശ്രമമായിരിക്കാം. പാർട്ടിക്കുള്ളിലെ പൊതുബോധത്തിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി ചിന്തിക്കുന്ന, സ്വന്തമായി അഭിപ്രായങ്ങളുള്ള ഒരു നേതാവാണ് താനെന്ന് പൊതുജനങ്ങളെയും സഹപ്രവർത്തകരെയും ബോധ്യപ്പെടുത്താൻ അദ്ദേഹം ശ്രമിച്ചു എന്നതുമാകാം.
ശശി തരൂരിന്റെ ഈ പ്രസ്താവന ബിജെപി ഉൾപ്പെടെയുള്ള പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടികൾക്ക് കോൺഗ്രസിനെതിരെ ആഞ്ഞടിക്കാനുള്ള ഒരു ആയുധമായി മാറി. ഒരു കോൺഗ്രസ് നേതാവ് തന്നെ പാർട്ടിയുടെ ഏറ്റവും വലിയ ദൗർബല്യങ്ങളിലൊന്ന് തുറന്നുപറഞ്ഞു എന്നത് അവർക്ക് വലിയ പ്രചാരണവിഷയമായി. ഇത് കോൺഗ്രസ് പാർട്ടിക്കുള്ളിൽ ആശയക്കുഴപ്പങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്തു.
എന്നാൽ, ഈ വിമർശനങ്ങൾ ഉന്നയിക്കുമ്പോൾ തന്നെ ബിജെപിയും മറ്റ് പാർട്ടികളും സ്വന്തം പാർട്ടിക്കുള്ളിലെ കുടുംബവാഴ്ചയുടെ ഉദാഹരണങ്ങൾ സൗകര്യപൂർവ്വം മറച്ചുവെക്കുകയാണ് ചെയ്തതെന്നും വിമർശനങ്ങളുമുണ്ട്.
