ഇന്ത്യയിൽ വധശിക്ഷയോടുള്ള നീതിന്യായ മനോഭാവം കുറ്റകൃത്യത്തിന്റെ സ്വഭാവത്തെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു.വധശിക്ഷ വിധിച്ച ശേഷം പേനയുടെ നഖം തകർക്കുന്ന ആചാരം ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണകാലം മുതൽ ഇന്ത്യയിലുണ്ട്.വിധി എഴുതിയ ആ പേന അവർ ഓടിച്ചു കളയും…ഇത് പലർക്കും അറിയാവുന്ന ഒരു കാര്യം കൂടിയാണ് എന്നാൽ ,ജഡ്ജിമാർ പേനയുടെ നുള്ള് പൊട്ടിക്കുന്നത് എന്തിനാണെന്ന്നിങ്ങൾ ചിന്തിച്ചിട്ടുണ്ടോ…ഒരു നിബ് തകർക്കുന്നത് ഒരു നിയമമല്ല, പകരം അത് ഒരു പ്രതീകാത്മക പ്രവൃത്തിയാണ്. IPC , CrPC , അല്ലെങ്കിൽ എവിഡൻസ് ആക്റ്റ് എന്നിവയിൽ വധശിക്ഷ വിധിച്ചതിന് ശേഷം ജഡ്ജി പേനയുടെ നഖം പൊട്ടിക്കണമെന്ന് എവിടെയും പരാമർശിച്ചിട്ടില്ല. അതിന് പിറകിൽ കുറച്ച് സിദ്ധാന്തങ്ങളുണ്ട് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.
ഒരിക്കൽ എഴുതുകയോ ഒപ്പിടുകയോ ചെയ്താൽ, വിധി പുനഃപരിശോധിക്കാനോ റദ്ദാക്കാനോ ജഡ്ജിമാർക്ക് അധികാരമില്ല. അതിനാൽ ജഡ്ജി സ്വന്തം വിധി പുനഃപരിശോധിക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കാതിരിക്കാൻ ആണ് നിബ് തകർക്കുന്നത് എന്നൊരു വാദം.ഒരു വ്യക്തിയുടെ ജീവൻ അപഹരിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്ന പേന ഇനിയൊരിക്കലും മറ്റ് ആവശ്യങ്ങൾക്കായി ഉപയോഗിക്കരുത് എന്ന വിശ്വാസത്തിന്റെ പ്രതീകമായാണ് ഈ ആചാരം. പേന രക്തം രുചിച്ചുവെന്ന് അവകാശപ്പെടുന്നു, അതിനാൽ മറ്റൊരു ജീവൻ എടുക്കാതിരിക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് പേന തകർക്കുന്നത്.
വധശിക്ഷയ്ക്ക് ശേഷം നിബ് പൊട്ടുന്നതിനെ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന മറ്റൊരു സിദ്ധാന്തം ഇങ്ങനെയാണ് വധശിക്ഷ വിധിക്കുന്ന ജഡ്ജിമാർ വിധിയിൽ നിന്നും കുറ്റബോധത്തിൽ നിന്നും സ്വയം അകന്നുനിൽക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കന്നത് കൊണ്ടാണ് എന്നും കുറ്റവാളിയെ വധിക്കാനുള്ള തീരുമാനത്തിൽ ജഡ്ജി അസന്തുഷ്ടനാകരുതെന്നും ഒട്ടും പശ്ചാത്തപിക്കരുതെന്നും മറ്റൊരു കാരണം പ്രസ്താവിച്ചു. അതിനാൽ വധശിക്ഷ പ്രഖ്യാപനത്തിന് ശേഷം അയാൾ പേനയുടെ നിബ് പൊട്ടിച്ച് അത് ഉപയോഗശൂന്യമാക്കുന്നു,.
അപൂർവങ്ങളിൽ അപൂർവമായ കേസുകളിൽ മാത്രമേ ഇന്ത്യയിൽ വധശിക്ഷ നൽകാറുള്ളൂ.ഒരു വധശിക്ഷ, തത്വത്തിൽ, മറ്റേതെങ്കിലും വിധത്തിൽ പരിഹരിക്കാൻ കഴിയാത്ത അങ്ങേയറ്റം സാമൂഹ്യവിരുദ്ധ പ്രവൃത്തികൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള അവസാന ആശ്രയമായിട്ടാണ് വധശിക്ഷയെ കരുതുന്നത്.കൊലപാതകം, രാജ്യദ്രോഹം, പീഡനം, തീവ്രവാദം,മരണത്തിൽ കലാശിക്കുന്ന മറ്റു കുറ്റ കൃത്യങ്ങൾ ഇങ്ങനെ ഉള്ളതിൽ ആണ് കൂടുതലും വധശിക്ഷ വിധിക്കുന്നത്.ഇന്ത്യയിൽ വധശിക്ഷയോടുള്ള നീതിന്യായ മനോഭാവം കുറ്റകൃത്യത്തിന്റെ സ്വഭാവത്തെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിൽ വധശിക്ഷ നിർത്തലാക്കാൻ 2015-ൽ ലോ കമ്മീഷൻ ശുപാർശ ചെയ്തു. എന്നാൽ ഏറ്റവും നികൃഷ്ടമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളിലും ‘അപൂർവങ്ങളിൽ അപൂർവമായ’ കേസുകളിലും ശിക്ഷയുടെ ആത്യന്തിക രൂപമായതിനാൽ പലരും ഇതിനെ എതിർത്തു. .പ്രായപൂർത്തിയാകാത്തവരെ അതായത് – 18 വയസ്സിന് താഴെയുള്ളവർക്ക് പരമാവധി മൂന്ന് വർഷം വരെ ശിക്ഷ നൽകാം, പക്ഷേ വധശിക്ഷ നടപ്പാക്കാറില്ല.അത് പോലെ ഗർഭിണിയായ സ്ത്രീ- CrPC യുടെ 416-ാം വകുപ്പ് പറയുന്നത്, വധശിക്ഷയ്ക്ക് വിധിക്കപ്പെട്ട ഒരു സ്ത്രീ ഗർഭിണിയാണെന്ന് കണ്ടെത്തിയാൽ, ശിക്ഷ നടപ്പാക്കുന്നത് നീട്ടിവെക്കാൻ ഹൈക്കോടതി ഉത്തരവിടുകയും, ഉചിതമെന്ന് തോന്നിയാൽ, ശിക്ഷ ജീവപര്യന്തമായി കുറയ്ക്കുകയും ചെയ്യാം എന്നുമാണ്..ഷബ്നം അലി ആണ് ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി വധശിക്ഷയ്ക്ക് വിധേയയായത്.
ബൗദ്ധികമായി വൈകല്യമുള്ളവർ- മാനസിക രോഗമുള്ള കുറ്റവാളികളെ ഒക്കെ ശിക്ഷയിൽ പരിഗണിക്കാറില്ല.