ബംഗ്ലാദേശില്‍ സംവരണ വിഷയത്തില്‍ ആരംഭിച്ച വിദ്യാര്‍ത്ഥി പ്രക്ഷോഭം കലാപമാവുകയും പ്രധാനമന്ത്രിയായിരുന്ന ഷെയ്ഖ് ഹസീനയ്ക്ക് രാജ്യത്തു നിന്നും പലായനം ചെയ്യേണ്ട സംഭവ വികാസങ്ങള്‍ അരങ്ങേറിയത് ഈ വര്‍ഷം ഓഗസ്റ്റിലായിരുന്നു. ബംഗ്ലാദേശ് വിട്ട ഷെയ്ഖ് ഹസീനയ്ക്ക് അഭയം നല്‍കിയത് അവരുടെ ഏറ്റവും വലിയ സുഹൃത്തും അയല്‍രാജ്യവുമായ ഇന്ത്യയായിരുന്നു. ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ പിന്മാറ്റത്തോടെ ബംഗ്ലാദേശില്‍ അരങ്ങേറിയ കലാപം അവസാനിക്കുകയും നോബൈല്‍ ജേതാവ് മുഹമ്മദ് യൂനസിന്റെ നേതൃത്വത്തില്‍ ഇടക്കാല സര്‍ക്കാര്‍ അധികാരത്തില്‍ കയറിയിരുന്നു. എന്നാല്‍ നാല് മാസങ്ങള്‍ പിന്നിട്ടിട്ടും, ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ അവാമി ലീഗ് പാര്‍ട്ടി അനുഭാവികള്‍ക്കെതിരായും രാജ്യത്തെ ന്യുനപക്ഷങ്ങള്‍ക്കെതിരായള്ള അക്രമ പരമ്പകള്‍ ബംഗ്ലാദേശിന്റെ വിവിധയിടങ്ങളില്‍ ഇപ്പോഴും നടക്കുന്നതായാണ് റിപ്പോര്‍ട്ടുകള്‍ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.
അതിനിടെ, മുന്‍ പ്രധാനമന്ത്രി ഷെയ്ഖ് ഹസീനയെ രാജ്യത്തേക്ക് തിരികെ കൊണ്ടുവരാന്‍ ബംഗ്ലാദേശ് ഇന്ത്യന്‍ സര്‍ക്കാരിന് കത്തെഴുതി. ബംഗ്ലാദേശ് വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയത്തിന്റെ ഉപദേഷ്ടാവ് മുഹമ്മദ് തൗഹീദ് ഹുസൈന്‍ തിങ്കളാഴ്ചയാണ് ഇക്കാര്യം അറിയിച്ചത്. ഷെയ്ഖ് ഹസീനയെ രാജ്യത്തേക്ക് തിരികെ കൊണ്ടുവരുന്നതിനായി വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയത്തിന് കത്തെഴുതിയതായി ബംഗ്ലാദേശ് ആഭ്യന്തര മന്ത്രാലയ ഉപദേഷ്ടാവ് മുഹമ്മദ് ജഹാംഗീര്‍ ആലം ചൗധരി നേരത്തെ പറഞ്ഞിരുന്നു. കൈമാറല്‍ കരാര്‍ പ്രകാരം ഷെയ്ഖ് ഹസീനയെ ഇന്ത്യയില്‍ നിന്ന് കൊണ്ടുവരാമെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞിരുന്നു.
ബംഗ്ലാദേശ് വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയം എന്താണ് പറഞ്ഞത്?
നയതന്ത്ര നടപടിയുടെ ഭാഗമായി മുന്‍ പ്രധാനമന്ത്രി ഷെയ്ഖ് ഹസീനയെ തിരിച്ചയക്കണമെന്ന് ഇന്ത്യന്‍ സര്‍ക്കാരിന് ഞങ്ങള്‍ സന്ദേശം നല്‍കിയിട്ടുണ്ടെന്നും ഞങ്ങള്‍ പ്രോസിക്യൂട്ട് ചെയ്യില്ലെന്ന സന്ദേശം അവര്‍ക്ക് (ഇന്ത്യന്‍ സര്‍ക്കാരിന്) നല്‍കിയിട്ടുണ്ടെന്നും ബംഗ്ലാദേശ് വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയ ഉപദേഷ്ടാവ് മുഹമ്മദ് തൗഹീദ് ഹുസൈന്‍ പറഞ്ഞു. ഷെയ്ഖ് ഹസീനയെ ഞങ്ങള്‍ക്ക് ഇത് വേണം, അതിനാല്‍ അവനെ തിരികെ കൊണ്ടുവരാന്‍ ആവശ്യപ്പെടുന്നു. തിങ്കളാഴ്ച ബോര്‍ഡര്‍ ഗാര്‍ഡ് ബംഗ്ലാദേശിന്റെ (ബിജിബി) ആസ്ഥാനത്ത് ബിജിബി സ്ഥാപക ദിനത്തില്‍ സംഘടിപ്പിച്ച പരിപാടിയിലാണ് അദ്ദേഹം ഇക്കാര്യം പറഞ്ഞത്. കൈമാറല്‍ കരാര്‍ പ്രകാരം ഷെയ്ഖ് ഹസീനയെ തിരിച്ചയക്കാമെന്നും അതിനാല്‍ ഇന്ത്യയുമായി ബന്ധപ്പെടാന്‍ ആവശ്യമായ നടപടികള്‍ സ്വീകരിക്കുന്നതിന് വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയത്തിന് (ബംഗ്ലാദേശ്) ഒരു കത്ത് അയച്ചിട്ടുണ്ടെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
ബംഗ്ലാദേശിലെ ഇന്റര്‍നാഷണല്‍ ക്രിമിനല്‍ ട്രിബ്യൂണല്‍ (ഐസിടി) ഒക്ടോബര്‍ 17ന് ഒളിവില്‍ കഴിയുന്ന ഷെയ്ഖ് ഹസീനയ്ക്കെതിരെ അറസ്റ്റ് വാറണ്ട് പുറപ്പെടുവിച്ചിരുന്നു . ഈ നിര്‍ദേശം നടപ്പാക്കാന്‍ അടിയന്തര നടപടി സ്വീകരിക്കുമെന്ന് ബംഗ്ലാദേശ് സര്‍ക്കാര്‍ അന്ന് അറിയിച്ചിരുന്നു. ബംഗ്ലാദേശിലെ വിദ്യാര്‍ത്ഥി പ്രസ്ഥാനത്തില്‍ നൂറുകണക്കിന് ആളുകള്‍ മരിച്ചു. സര്‍ക്കാര്‍ ജോലികളിലെ സംവരണത്തിനെതിരെ ആരംഭിച്ച ഈ പ്രതിഷേധം പിന്നീട് ഷെയ്ഖ് ഹസീനയെ തത്സ്ഥാനത്ത് നിന്ന് മാറ്റണമെന്ന ആവശ്യത്തിലേക്ക് എത്തി.
ഇന്ത്യയും ബംഗ്ലാദേശും തമ്മില്‍ കുറ്റവാളികളെ കൈമാറുന്നതിനുള്ള കരാര്‍ നിലവിലുണ്ട്. ഇന്ത്യയും ബംഗ്ലാദേശും തമ്മില്‍ 2013 ജനുവരി 28 ന് കുറ്റവാളികളെ കൈമാറുന്നതിനുള്ള കരാര്‍ ഒപ്പുവച്ചു. അന്നത്തെ ഇന്ത്യയുടെ ആഭ്യന്തര മന്ത്രി സുശീല്‍ കുമാര്‍ ഷിന്‍ഡെയും ബംഗ്ലാദേശ് ആഭ്യന്തര മന്ത്രി മൊഹിയുദ്ദീന്‍ ഖാന്‍ ആലംഗീറും ധാക്കയില്‍ വച്ച് ഈ ഉടമ്പടിയില്‍ ഒപ്പുവെച്ചിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ഉടമ്പടിയിലെ ആര്‍ട്ടിക്കിള്‍ ആറില്‍ ഒരു വ്യക്തിയെ കൈമാറാന്‍ കഴിയാത്ത സാഹചര്യങ്ങളെ പരാമര്‍ശിക്കുന്ന ചില വ്യവസ്ഥകള്‍ ഉണ്ട്. രാഷ്ട്രീയ കുറ്റകൃത്യങ്ങളില്‍ ആരോപിക്കപ്പെടുന്നവര്‍ക്ക് ഈ ഉടമ്പടി ബാധകമല്ലെന്നും കൊലപാതകവും മറ്റ് ഗുരുതരമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളും ആരോപിക്കപ്പെടുന്നവര്‍ മാത്രമേ ഇതിന്റെ പരിധിയില്‍ വരൂ എന്നും അതില്‍ വ്യക്തമായി പറയുന്നു.
ഇന്ത്യന്‍ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി എസ് ജയശങ്കര്‍ പാര്‍ലമെന്റില്‍ എന്താണ് പറഞ്ഞത്?
ആഗസ്ത് ആറിന് ഷെയ്ഖ് ഹസീനയുടെ ഇന്ത്യാ സന്ദര്‍ശനത്തെ കുറിച്ച് പാര്‍ലമെന്റില്‍ വിവരം നല്‍കവെ ഇന്ത്യന്‍ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി എസ് ജയശങ്കര്‍, ഷെയ്ഖ് ഹസീന വളരെ ചുരുങ്ങിയ സമയത്തേക്ക് ഇന്ത്യ സന്ദര്‍ശിക്കാന്‍ അനുമതി തേടിയിരുന്നുവെന്ന് പറഞ്ഞിരുന്നു. ‘ആഗസ്റ്റ് 5 ന്, കര്‍ഫ്യൂ വകവയ്ക്കാതെ പ്രതിഷേധക്കാര്‍ ധാക്കയില്‍ ഒത്തുകൂടി. സുരക്ഷാ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ നേതാക്കളുമായുള്ള കൂടിക്കാഴ്ചയ്ക്ക് ശേഷം, പ്രധാനമന്ത്രി ഷെയ്ഖ് ഹസീന രാജിവയ്ക്കാന്‍ തീരുമാനിച്ചു. എന്നാല്‍ അവര്‍ അനുമതി ചോദിച്ചു.’ കുറച്ചുകാലത്തേക്ക് ഇന്ത്യയിലേക്ക് വരാന്‍, ഒക്ടോബര്‍ 17ന് വൈകുന്നേരം ഷെയ്ഖ് ഹസീന ഇപ്പോഴും ഇന്ത്യയില്‍ തന്നെയുണ്ടെന്ന് ഇന്ത്യന്‍ സര്‍ക്കാര്‍ ഔദ്യോഗികമായി അറിയിച്ചിരുന്നു.
ബംഗ്ലാദേശിലെ അവാമി ലീഗ് സര്‍ക്കാരിന്റെ പതനത്തിനും പ്രധാനമന്ത്രി ഷെയ്ഖ് ഹസീന ഇന്ത്യയില്‍ അഭയം പ്രാപിച്ചതിനും ശേഷം ഇന്ത്യയുമായുള്ള ബന്ധത്തില്‍ പിരിമുറുക്കമുണ്ട്. ബംഗ്ലാദേശിലെ ‘ന്യൂനപക്ഷങ്ങളെ അടിച്ചമര്‍ത്തല്‍’, ഇസ്‌കോണുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സന്യാസി ചിന്‍മോയ് കൃഷ്ണ ദാസിന്റെ അറസ്റ്റ്, ത്രിപുരയിലെ ബംഗ്ലാദേശ് ഡെപ്യൂട്ടി ഹൈക്കമ്മീഷനിലേക്ക് ഇന്ത്യന്‍ പ്രതിഷേധക്കാര്‍ പ്രവേശിച്ചത് തുടങ്ങി നിരവധി സംഭവങ്ങള്‍ക്ക് ശേഷം ഇരു രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള സംഘര്‍ഷം വ്യക്തമായി കാണാമായിരുന്നു. ഈ മാസം നാലിന് ബംഗ്ലാദേശ് ഇടക്കാല സര്‍ക്കാരിന്റെ മുഖ്യ ഉപദേഷ്ടാവ് മുഹമ്മദ് യൂനസിന്റെയും പ്രമുഖ രാഷ്ട്രീയ പാര്‍ട്ടികളുടെയും യോഗത്തില്‍ രാജ്യത്തിന്റെ പരമാധികാരവും അസ്തിത്വവും സ്വാതന്ത്ര്യവും അന്തസ്സും നിലനിര്‍ത്താനുള്ള പ്രതിജ്ഞാബദ്ധത പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു. യോഗത്തില്‍ എടുത്ത തീരുമാനത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങള്‍ നല്‍കിയുകൊണ്ട് ഇടക്കാല സര്‍ക്കാരിന്റെ നിയമ ഉപദേഷ്ടാവ് ആസിഫ് നസ്റുല്‍, ഇന്ത്യയുടെ ‘കുപ്രചരണ’ത്തിനെതിരെ ബംഗ്ലാദേശ് ഒറ്റക്കെട്ടാണെന്ന് പറഞ്ഞു.
‘ബംഗ്ലാദേശിലെ ന്യൂനപക്ഷ അടിച്ചമര്‍ത്തല്‍ സംബന്ധിച്ച്’ വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയം ലോക്സഭയില് നല്‍കിയ കണക്കുകളോടും ബംഗ്ലാദേശ് എതിര്‍പ്പ് പ്രകടിപ്പിച്ചു. ബംഗ്ലാദേശിലെ ന്യൂനപക്ഷങ്ങള്‍ക്കെതിരായ അതിക്രമങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഇന്ത്യന്‍ മാധ്യമങ്ങളില്‍ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച റിപ്പോര്‍ട്ടുകള്‍ അതിശയോക്തിപരവും തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്നതുമാണെന്ന് ബംഗ്ലാദേശ് ഇടക്കാല സര്‍ക്കാരിന്റെ മുഖ്യ ഉപദേഷ്ടാവ് മുഹമ്മദ് യൂനസിന്റെ പ്രസ് വിഭാഗം വിശേഷിപ്പിച്ചിരുന്നു. ഈ വര്‍ഷം ഡിസംബര്‍ 8 വരെ ബംഗ്ലാദേശില്‍ ഹിന്ദുക്കള്‍ക്കും മറ്റ് ന്യൂനപക്ഷ സമുദായങ്ങള്‍ക്കുമെതിരെ 2,200 അക്രമ സംഭവങ്ങള്‍ നടന്നിട്ടുണ്ടെന്ന് ഇന്ത്യയുടെ വിദേശകാര്യ സഹമന്ത്രി കീര്‍ത്തി വര്‍ധന്‍ സിംഗ് ലോക്സഭയില് പറഞ്ഞു.
ഇന്ത്യയും ബംഗ്ലാദേശും നാലായിരത്തിലധികം കിലോമീറ്റര്‍ അതിര്‍ത്തി പങ്കിടുന്നു, ആഴത്തിലുള്ള ചരിത്രപരവും സാംസ്‌കാരികവും സാമ്പത്തികവുമായ ബന്ധങ്ങളുണ്ട്. ബംഗ്ലാദേശ് ഇന്ത്യയുമായും മ്യാന്‍മറുമായി അതിര്‍ത്തി പങ്കിടുന്നുണ്ടെങ്കിലും അതിര്‍ത്തിയുടെ 94 ശതമാനവും ഇന്ത്യയുമായാണ്. അതുകൊണ്ടാണ് ബംഗ്ലാദേശിനെ ഇന്ത്യ പൂട്ടിയ രാജ്യം എന്ന് വിളിക്കുന്നത്. കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് വര്‍ഷങ്ങളായി, ബംഗ്ലാദേശ് ഇന്ത്യയുടെ വലിയ വിപണിയായി ഉയര്‍ന്നു. ദക്ഷിണേഷ്യയിലെ ഇന്ത്യയുടെ ഏറ്റവും വലിയ വ്യാപാര പങ്കാളിയാണ് ബംഗ്ലാദേശ്, ഏഷ്യയിലെ ബംഗ്ലാദേശിന്റെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ വ്യാപാര പങ്കാളിയാണ് ഇന്ത്യ. 1971 ലെ ബംഗ്ലാദേശ് വിമോചന സമരത്തില്‍ ഇന്ത്യ നല്‍കിയ സംഭവാനകള്‍ എന്നും സ്മരിക്കുന്ന രാജ്യമാണ് ബംഗ്ലാദേശ്. പാകിസ്ഥാന്റെ അധീനതയിലുള്ള ഈസ്റ്റ് പാകിസ്ഥാനില്‍ നിന്നും മോഡനം പീപ്പിള്‍സ് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ബംഗ്ലാദേശ് എന്ന നാമം സ്വീകരിച്ചത് 1971ലെ വിമോചന സമരത്തിലൂടെയായിരുന്നു. അന്ന് മുജീബ് റഹ്‌മാന്റെ അവാമി ലീഗും മുക്തി വാഹിനി എന്ന വിമോചന സമര പോരാളികളും ചേര്‍ന്നാണ് ബംഗ്ലാദേശിന് സ്വാതന്ത്ര്യം നേടി കൊടുത്തത്. ഇന്ത്യ അന്ന് വലിയ രീതിയിലുള്ള സഹായമാണ് ബംഗ്ലാദേശിന് നല്‍കിയത്. അത് അവര്‍ എന്നും സ്‌നേഹ ബന്ധമായി കാത്തു സൂക്ഷിച്ചിരുന്നു.