കഴിഞ്ഞ ദിവസം അന്തരിച്ച ഇന്ത്യന്‍ എയര്‍ഫോഴ്‌സ് ഫൈറ്റര്‍ പൈലറ്റ് എയര്‍ മാര്‍ഷല്‍ ‘ഡെന്‍സില്‍ കീലര്‍’ ധീരനും ഇന്ത്യയുടെ അഭിമാനവുമായിരുന്ന സൈനികനാണെന്ന് എത്രപേര്‍ക്കറിയാം. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണത്തോടെ അവസാനിച്ചത് ഒരു യുദ്ധത്തിന്റെയും സഹാസത്തിന്റെയും ജ്വലിക്കുന്ന ഓര്‍മ്മകള്‍ കൂടെയാണ്. അറിയണം അദ്ദേഹത്തെയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സഹോദരന്‍ ട്രെവര്‍ കീലറിന്റെയും അതിസാഹസിക ജീവിതത്തെ. മരിക്കുമ്പോള്‍ ഡെന്‍സില്‍ കീലറിന് 91 വയസ്സായിരുന്നു.
1933 ഡിസംബറില്‍ ലഖ്നൗവില്‍ ജനിച്ച ഡെന്‍സില്‍ കീലറും ട്രെവര്‍ കീലറും ഫൈറ്റര്‍ പൈലറ്റ് സഹോദരന്മാരായി അറിയപ്പെടുകയും ഐതിഹാസിക പദവി നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയ്ക്കു വേണ്ടി വ്യോമാക്രമണം നടത്തിയ ആദ്യത്തെ ഐ.എ.എഫ് പൈലറ്റാണ് ട്രെവര്‍ കീലര്‍. ഡെന്‍സിലും ട്രെവര്‍ കീലറും 1965ല്‍ പാക്കിസ്ഥാന്റെ സേബര്‍ ജെറ്റ് വിമാനങ്ങള്‍ വെടിവച്ചു വീഴ്ത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇരുവര്‍ക്കും വീര്‍ ചക്ര പുരസ്‌ക്കാരം രാജ്യം നല്‍കി അവരെ ആദരിച്ചു. ഒരേ കാരണത്താല്‍ ആദ്യമായി രണ്ട് സഹോദരന്മാര്‍ക്ക് അവാര്‍ഡ് ലഭിച്ചുവെന്ന ഖ്യാതിയുമുണ്ട്.
1965 സെപ്റ്റംബര്‍ 19ന് അന്നത്തെ സ്‌ക്വാഡ്രണ്‍ ലീഡറായിരുന്ന ഡെന്‍സില്‍ കീലര്‍ പാകിസ്ഥാനെതിരായ ഓപ്പറേഷനുകളില്‍ ഒരു സ്ട്രൈക്ക് മിഷനിടെ മിസ്റ്റെര്‍ വിമാനത്തിന് ഫൈറ്റര്‍ എസ്‌കോര്‍ട്ട് നല്‍കുകയായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ നാല് ഗ്‌നാറ്റ് വിമാനങ്ങളുടെ വിഭാഗത്തില്‍ നാല് ശത്രു സാബര്‍ ജെറ്റ് വിമാനങ്ങള്‍ ആക്രമിച്ചു. ഭൂമിയില്‍ നിന്ന് 2,000 അടി ഉയരത്തിലാണ് യുദ്ധം നടന്നത്. ശത്രു വിമാന വിരുദ്ധ തോക്കുകളും സജീവമായിരുന്നു. തുടര്‍ന്ന് പാക്കിസ്താന്റെ സാബര്‍ ജെറ്റ് വിമാനം അദ്ദേഹം വെടിവച്ചിട്ടു. സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയില്‍ വ്യോമാക്രമണം നടത്തിയ ആദ്യത്തെ ഐ.എ.എഫ് പൈലറ്റായിരുന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ സഹോദരന്‍ അന്തരിച്ച വിങ് കമാന്‍ഡര്‍ ട്രെവര്‍ കീലറും ഒരു സാബറെ വെടിവച്ചിട്ടിരുന്നു. ഈ ആക്രമണത്തിന് ദിവസങ്ങള്‍ക്ക് ശേഷമാണ് ഡെന്‍സിലിന്റെ ആക്രമണവും.
വിംഗ് കമാന്‍ഡര്‍ ട്രെവര്‍ കീലര്‍ ഡെന്‍സിലിന്റെ ഇളയ സഹോദരനായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ജനിച്ചതും വളര്‍ന്നതും ലഖ്നൗവിലാണ്. അവിടെ സെന്റ് ഫ്രാന്‍സിസ് സ്‌കൂളിലും ലാ മാര്‍ട്ടിനിയര്‍ കോളേജിലുമായി പഠിച്ചു. ഡെന്‍സിലിനേക്കാള്‍ ഇളയതാണെങ്കിലും, ഒരു വര്‍ഷം മുമ്പ് അദ്ദേഹം ഇന്ത്യന്‍ വ്യോമസേനയില്‍ നിയമിതനായി. 1953ല്‍. 1964ല്‍ പൂനയില്‍ നിന്ന് പാലത്തിലേക്ക് ഗ്‌നാറ്റ് വിമാനം കയറ്റിക്കൊണ്ടുപോയപ്പോള്‍ ട്രെവര്‍ പ്രശസ്തനായി. അഞ്ച് വിമാനങ്ങള്‍ 41000 അടി ഉയരത്തില്‍ പറക്കുകയായിരുന്നു. സോര്‍ട്ടിയുടെ അവസാന ഘട്ടത്തില്‍ ആ ഉയരത്തില്‍ നിന്ന് ഇറങ്ങുമ്പോള്‍ ട്രെവര്‍ തനിക്ക് എഞ്ചിന്റെ മേല്‍ ത്രോട്ടില്‍ നിയന്ത്രണം നഷ്ടപ്പെട്ടതായി മനസ്സിലായി. പാലത്തില്‍ വിമാനത്തെ നിര്‍ബന്ധിച്ച് ഇറക്കാന്‍ ട്രെവര്‍ തീരുമാനിച്ചു. ഈ തീരുമാനം വളരെ ഉയര്‍ന്ന അപകടസാധ്യതയുള്ളതാണ്. എങ്കിലും, വളരെ വൈദഗ്ധ്യത്തോടെയും മനസ്സിന്റെ സാന്നിധ്യത്തോടെയും ട്രെവര്‍ പാലം വിമാനത്താവളത്തില്‍ യുദ്ധവിമാനം ഇറക്കി. വിമാനത്തിന് കേടുപാടുകള്‍ സംഭവിച്ചിട്ടില്ല. ഉയര്‍ന്ന നിലവാരത്തിലുള്ള ധൈര്യവും പ്രൊഫഷണലിസവും പ്രകടിപ്പിച്ചതിന്, ട്രെവറിന് വായുസേന മെഡല്‍ നല്‍കി ആദരിച്ചു.
1965ലെ യുദ്ധത്തില്‍ തന്റെ സഹോദരനെപ്പോലെ ട്രെവര്‍ നടപടി എടുത്തു. അന്ന് അദ്ദേഹം സ്‌ക്വാഡ്രണ്‍ ലീഡറായിരുന്നു. യുദ്ധത്തിന്റെ തുടക്കത്തില്‍ അംബാലയില്‍ നിന്ന് പത്താന്‍കോട്ടിലേക്ക് മാറാന്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഡിറ്റാച്ച്‌മെന്റ് ഉത്തരവിട്ടു. സെപ്തംബര്‍ 3ന് മിസ്റ്റെര്‍ വിമാനം ഛംബ് സെക്ടറിലേക്ക് നീങ്ങി. പ്രത്യേകിച്ച് സൈന്യങ്ങളുടെ യുദ്ധകേന്ദ്രം. 8 ഗ്‌നാറ്റ് വിമാനങ്ങളാണ് മിസ്റ്റെറസിന് അകമ്പടി സേവിച്ചത്. പാകിസ്ഥാന്‍ റഡാര്‍ മിസ്റ്റെറുകളെ ട്രാക്ക് ചെയ്യുകയും അവരുടെ സ്വന്തം പോരാളികളെ (സേബര്‍സ്, സ്റ്റാര്‍ഫൈറ്റര്‍) ഇന്ത്യന്‍ പോരാളികള്‍ക്ക് നേരെ അയക്കുകയും ചെയ്തു. പക്ഷെ, റഡാര്‍ ട്രാക്ക് ചെയ്തതില്‍ മിസ്റ്റെറസിന് പിന്നില്‍ ഒരു നാല് ഗ്‌നാറ്റ് വിമാനങ്ങളെ മാത്രമാണ്. അതിനു പിന്നില്‍ സുരക്ഷയൊരുക്കി വന്നിരുന്ന നാല് ഗ്‌നാറ്റ് വിമാനങ്ങളെ ട്രാക്കു ചെയ്യാനായില്ല. രണ്ടാമത്തെ 4 വിമാനമായ ഗ്‌നാറ്റ് രൂപീകരണത്തിന് നേതൃത്വം നല്‍കിയത് ട്രെവര്‍ ആയിരുന്നു.
യുദ്ധമേഖലയില്‍ വിമാനങ്ങളുടെ ഗതി തുടരുമ്പോഴും മിസ്റ്റെറസ് തിരിഞ്ഞ് പുറത്തുകടന്നു. ലീഡ് 4 ഗ്‌നാറ്റ് വിമാനം ഉയരം കൂടുന്നതിനാല്‍ പാക്കിസ്താന്റെ ഒരു സാബര്‍ ജെറ്റ് 5000 അടി ഉയരത്തില്‍ പറന്നു. 4 വിമാനങ്ങള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നതിനാല്‍ എളുപ്പത്തില്‍ കൊല്ലപ്പെടുമെന്ന പ്രതീക്ഷയില്‍ ഈ സാബര്‍ ആക്രമണത്തിലേക്ക് കടന്നു. ട്രെവര്‍ അതിനിടയില്‍ പാകിസ്ഥാന്‍ ജെറ്റിന് പിന്നില്‍ തന്റെ 4 വിമാനങ്ങളുടെ ആക്രമണം നടത്തി. തുടര്‍ന്ന് സാബര്‍ മരിച്ചതായി കണ്ടെത്തി. ട്രെവര്‍ തന്റെ ത്രോട്ടില്‍ തുറന്ന് മുന്നോട്ട് കുതിച്ചു. ട്രെവറും ശത്രുവും തമ്മിലുള്ള അകലം കുറഞ്ഞു. 450 മീറ്റര്‍ അകലെ നിന്നാണ് ട്രെവര്‍ വെടിയുതിര്‍ത്തത്. ഒരു നിമിഷത്തിനുള്ളില്‍, സാബറിന്റെ വലതു ചിറക് ഒടിഞ്ഞു. അത് അനിയന്ത്രിതമായി നിലത്തേക്ക് പതിച്ചു.
ഇന്ത്യന്‍ വ്യോമസേന ആദ്യത്തെ വിജയം അവകാശപ്പെടുകയും ചെയ്തു. എയര്‍ ടു എയര്‍ കോംബാറ്റില്‍ ആദ്യ വിജയം നേടുന്ന ആദ്യ ഇന്ത്യന്‍ പൈലറ്റായി ട്രെവര്‍ മാറി. ധീരതയുടെയും നേതൃത്വത്തിന്റെയും ഈ പ്രകടനത്തിന് ട്രെവറിന് വീര്‍ ചക്ര ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു. ട്രെവര്‍ പിന്നീട് 18-ാം നമ്പര്‍ സ്‌ക്വാഡ്രണിന്റെ കമാന്‍ഡറായി. 1978ല്‍ വിരമിച്ചു.
എയര്‍ മാര്‍ഷല്‍ ഡെന്‍സില്‍ കീലര്‍ 1934-ല്‍ ലഖ്നൗവില്‍ ജനിച്ചു. ലാ മാര്‍ട്ടിനിയര്‍ കോളേജില്‍ നിന്ന് സ്‌കൂള്‍ വിദ്യാഭ്യാസം പൂര്‍ത്തിയാക്കി. 1954ല്‍ ഇന്ത്യന്‍ എയര്‍ഫോഴ്സില്‍ കമ്മീഷന്‍ ചെയ്യപ്പെട്ട അദ്ദേഹം യുദ്ധ വിമാനങ്ങള്‍ പറത്താന്‍ പരിശീലിപ്പിച്ചു. പാക്കിസ്താനം-ഇന്ത്യ യുദ്ധം ആരംഭിച്ചപ്പോള്‍, ഡെന്‍സില്‍ ലീഡര്‍ നമ്പര്‍ 9 സ്‌ക്വാഡ്രണിലെ ഗ്‌നാറ്റ് വിമാനത്തിന്റെ ഡിറ്റാച്ച്‌മെന്റിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു. അംബാല എയര്‍ബേസ് ആസ്ഥാനമാക്കിയായിരുന്നു ഈ സ്‌ക്വാഡ്രണ്‍ പ്രവര്‍ത്തിച്ചത്. 1965 സെപ്തംബര്‍ 19ന്, പാകിസ്ഥാനിലെ ചാവിന്ദ-പസ്രൂര്‍ സെക്ടറില്‍ ആക്രമണം നടത്താനുള്ള ദൗത്യത്തില്‍ ഏര്‍പ്പെട്ടിരുന്ന നാല് മിസ്റ്റെര്‍ വിമാനങ്ങള്‍ക്ക് അകമ്പടി സേവിക്കാന്‍ സ്‌ക്വാഡ്രണിനെ ചുമതലപ്പെടുത്തി.
ഗ്‌നാറ്റിന്റെ രണ്ട് വിഭാഗങ്ങള്‍ (4 വിമാനങ്ങള്‍) ഈ ദൗത്യത്തിനായി പുറപ്പെട്ടു. ഒന്ന് ഡെന്‍സിലിന്റെയും മറ്റൊന്ന് ഫ്‌ളൈറ്റ് ലെഫ്റ്റനന്റ് വിനയ് കപിലയുടെയും നേതൃത്വത്തില്‍. അവര്‍ യുദ്ധമേഖലയിലെത്തിയപ്പോള്‍ നാല് പാകിസ്ഥാന്‍ സാബര്‍ ജെറ്റുകളുടെ ആക്രമണമാണ് കണ്ടത്. അക്കാലത്ത്, എഫ് 86 സാബര്‍ ജെറ്റുകള്‍ പാകിസ്ഥാന്‍ എയര്‍ഫോഴ്സില്‍ പുതിയതായിരുന്നു. അത്യധുനിക യുദ്ധ വിമാനങ്ങള്‍. ഇന്ത്യന്‍ ഇന്‍വെന്ററിയില്‍ ഈ യുദ്ധവിമാനത്തിന് പ്രതിരോധം തീര്‍ക്കാന്‍ മറ്റൊന്നില്ല എന്ന അവസ്ഥയായിരുന്നു. നാല് ഗ്നാറ്റുകളും നാല് സാബറുകളും തമ്മിലുള്ള പൊരിഞ്ഞ പോരാട്ടമായിരുന്നു പിന്നീട് നടന്നത്. ഈ പോരാട്ടത്തിനിടെ ഫ്‌ളൈറ്റ് ലെഫ്റ്റനന്റ് കപില ഒരു സാബര്‍ ജെറ്റ് പിന്തുടരുകയും വെടിവയ്ക്കുകയും ചെയ്തു.
ഇതിനിടയില്‍, തന്റെ ‘നമ്പര്‍ 2’ (അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിഭാഗത്തിലെ മറ്റ് വിമാനം) ഉപയോഗിച്ച് പോരാട്ടം നടത്തുന്നതിനിടെ അയാള്‍ക്ക് കാഴ്ച നഷ്ടപ്പെട്ടു. ഇതോടെ ഡെന്‍സിലിനോടൊപ്പം ചേരാന്‍ തിരിഞ്ഞു. ഡെന്‍സില്‍ ഇതിനിടയില്‍ ഒരു സാബറിനെ നോട്ടമിട്ടു കഴിഞ്ഞിരുന്നു. സാബര്‍ ജെറ്റ് ഡെന്‍സിലിന്റെ ഗ്‌നാറ്റിനെ കണ്ടെത്താന്‍ നന്നേ കുഴങ്ങി. വേഗത്തില്‍ വെട്ടിത്തിരിഞ്ഞും, ഉരത്തില്‍ പറന്നും ഡെന്‍സില്‍ തന്റെ ശത്രുവായ സേബറിനെ വട്ടം കറക്കി. തുടര്‍ന്ന് സാബറിനു നേരെ വെടിയുതിര്‍ക്കുകയും ചെയ്തു. ഗത്യന്തരമില്ലാതെ തിരിച്ചു പറന്നു. ലാന്‍ഡ് ചെയ്യാന്‍ ശ്രമിച്ച സര്‍ഗോധ എയര്‍ബേസില്‍ റണ്‍വേയുടെ തൊട്ടുതാഴെയായി സാബര്‍ തകര്‍ന്നുവീണു.
പൊട്ടിത്തെറിക്കുന്ന വെടിമരുന്നിനും തീജ്വാലകള്‍ക്കും ഇടയിലൂടെ ഗ്‌നാറ്റും സെന്‍സിലും വിജയക്കുതിപ്പു നടത്തി. പാകിസ്ഥാന്‍ സാബര്‍ ജെറ്റ് വെടിവച്ചിട്ടതിന് ഡെന്‍സില്‍ കീലറിന് വീര്‍ ചക്ര ലഭിച്ചു. ഒപ്പം സാബര്‍ ജെറ്റ് വെടിവച്ചിട്ട ഫ്‌ളൈറ്റ് ലെഫ്റ്റനന്റ് കപിലിന് വീരചക്രയും ലഭിച്ചു. 1978ല്‍ ഇതേ ഓപ്പറേഷനില്‍ ഡെന്‍സിലിന് പിന്നീട് കീര്‍ത്തി ചക്ര ലഭിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. 1991ല്‍ ഡെന്‍സില്‍ സര്‍വീസില്‍ നിന്ന് വിരമിച്ചു. ഒരേ യുദ്ധത്തില്‍ ഒരേ തരത്തിലുള്ള യുദ്ധവിമാനങ്ങള്‍ പറത്തുന്ന രണ്ട് സഹോദരന്മാര്, ഒരേ തരത്തിലുള്ള വിമാനം – സാബര്‍ ജെറ്റ് വെടിവച്ചു വീഴ്ത്തി, ഒരേ മെഡല്‍ – വീര്‍ ചക്ര സമ്മാനിച്ച ഒരേയൊരു സമയം കൂടിയായിരുന്നു അത്.
ബാലാകോട്ട് വ്യോമാക്രമണത്തില്‍ പോലും എയര്‍ മാര്‍ഷല്‍ ഡെന്‍സില്‍ കീലറിന് പരോക്ഷമായ പങ്കുണ്ട്. പാക്കിസ്ഥാനിലെ ബാലാകോട്ടിലെ ജെയ്ഷെ മുഹമ്മദിന്റെ പ്രധാന പരിശീലന ക്യാമ്പില്‍ ആക്രമണം നടത്താന്‍ ഐ.എ.എഫ് ഉപയോഗിച്ച ഫ്രഞ്ച് മിറാഷ് 2000 വിമാനം വാങ്ങിയതില്‍ ഡെന്‍സില്‍ നിര്‍ണായക പങ്ക് വഹിച്ചിരുന്നു. ”ഡീല്‍ വര്‍ക്കൗട്ട് ചെയ്യുമ്പോള്‍ എന്നെ പാരീസില്‍ ഡിഫന്‍സ് അറ്റാച്ചായി നിയമിച്ചു. പിന്നീട്, ഞാന്‍ മടങ്ങിയെത്തിയപ്പോള്‍, മിറേജുകള്‍ക്കായി ഗ്വാളിയോര്‍ ബേസ് സ്ഥാപിക്കുന്നതിനുള്ള ചുമതല എന്നെ ഏല്‍പ്പിച്ചു എന്നാണ് ഡെന്‍സില്‍ ഒരു മാധ്യമത്തിന് നല്‍കിയ അഭിമുഖത്തില്‍ പറഞ്ഞത്.
CONTENT HIGHLIGHTS; Who are the ‘Keeler’ brothers?: How did Trevor Keeler and Denzil Keeler become the nation’s favourites?