അന്വേഷണം വാർത്തകൾ ലഭിക്കാന്‍ വാട്സാപ്പ് ചാനലില്‍ ചേരൂ.ഒരു പ്രദേശത്തെ മുഴുവന്‍ വീടുകള്‍ക്കും മറ്റു മന്ദിരങ്ങള്‍ക്കും ഒരേ നിറം, അതു കണ്ണിന് കുളിര്‍മയേകുന്ന നീല നിറവും. ആ പട്ടണത്തിന്റെ ഏതു ദിശയില്‍ നിന്നു നോക്കിയാലും വശ്യമനോഹരമായ കാഴ്ചയാണ് ലഭിക്കുന്നത്. പറഞ്ഞു വരുന്നത് നമ്മുടെ രാജസ്ഥാനിലെ ജോധ്പൂരിലുള്ള ബ്ലൂ സിറ്റിയെക്കുറിച്ചാണ്. ഈ മനോഹരമായ നീല വീടുകള്‍ വര്‍ഷങ്ങളായി ലോകമെമ്പാടുമുള്ള സന്ദര്‍ശകരെ ആകര്‍ഷിച്ചു മികച്ചൊരു സഞ്ചാര കേന്ദ്രമായി നിലകൊള്ളുന്നു. എന്നാല്‍ ഇന്ന് പറയാനുള്ളത് നാശത്തിന്റെ വക്കിലേക്ക് കടന്നു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഈ മനോഹര നഗരത്തിന്റെ നഷ്ട പ്രതാപത്തെക്കുറിച്ചാണ്. കൃത്യമായ സംരക്ഷണമില്ലത്തതിനാല്‍ ആ മനോഹര നീലിമ നഷ്ടപ്പെട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു.
ജോധ്പൂരിലെ ഒരു റെസിഡന്‍ഷ്യല്‍ ഏരിയയായ ബ്രഹ്മപുരി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് പ്രശസ്തമായ കുന്നിന്‍ മുകളിലെ കോട്ടയുടെ അടിത്തട്ടിലാണ്. 1459ല്‍ രജപുത്ര രാജാവായ റാവു ജോധയാണ് ഈ ബ്രഹ്മപുരി നിര്‍മ്മിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിലാണ് നഗരം ‘ജോധ്പൂര്‍’ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതിലുകളുള്ളതും കനത്ത കോട്ടകളുള്ളതുമായ ബ്രഹ്മപുരി മെഹ്‌റന്‍ഗഡ് കോട്ടയുടെ നിയന്ത്രണത്തിലായി. പിന്നീട് നീല നിറത്തിലുള്ള വീടുകളുള്ള പ്രദേശം ജോധ്പൂരിന്റെ പുരാതന അല്ലെങ്കില്‍ യഥാര്‍ത്ഥ നഗരമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു. ‘പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ടിന് മുമ്പ് ഈ നീല നിറം അവിടെയുള്ള വീടുകളില്‍ പൂശിയിരുന്നില്ലെന്ന് ചരിത്രകാരന്മാര്‍ സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു. എന്നാല്‍ അതിനുശേഷം, പ്രദേശത്തെ നീല നിറത്തിലുള്ള വീടുകള്‍ ജോധ്പൂരിന്റെ സവിശേഷമായ പ്രതീകമായി മാറി.
രാജസ്ഥാന്റെ ‘ബ്ലൂ സിറ്റി’
രാജസ്ഥാനിലെ ജോധ്പൂര്‍ ‘ബ്ലൂ സിറ്റി’ എന്നാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. കാരണം, കഴിഞ്ഞ 70 വര്‍ഷമായി നഗരത്തിന്റെ നിരവധി വിപുലീകരണങ്ങള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും, ബ്രഹ്മപുരി അതിന്റെ ഹൃദയമായി തുടരുന്നു. സംസ്‌കൃതത്തില്‍ ബ്രഹ്മപുരി എന്നാല്‍ ‘ബ്രാഹ്മണരുടെ നഗരം’ എന്നാണ്. ഹിന്ദുമതത്തിലെ ജാതി വ്യവസ്ഥയില്‍, അവരുടെ സാമൂഹികസാംസ്‌കാരിക ബന്ധത്തിന്റെ പ്രതീകമായി നീല നിറം സ്വീകരിച്ച ഉയര്‍ന്ന ജാതി കുടുംബങ്ങളുടെ കോളനിയായാണ് ഇത് നിര്‍മ്മിച്ചത്. ഈ ബ്രഹ്മപുരി കുടുംബങ്ങള്‍ അകന്നു നില്‍ക്കാന്‍ ഇഷ്ടപ്പെട്ടു. അതായത്, പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ സ്പാനിഷ് ഇന്‍ക്വിസിഷനില്‍ നിന്ന് പലായനം ചെയ്ത് മദീന എന്ന നഗരത്തില്‍ സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ മൊറോക്കോയിലെ ‘ഷെഫ്ചൗവനിലെ ജൂതന്മാരെയോ അവരുടെ നീല നഗരത്തെപ്പോലെയോ’. മൊറോക്കയിലെ ഷെഫ്ചൗവനില്‍ ജൂതന്മാര്‍ അവരുടെ വീടുകള്‍ക്കും പ്രാര്‍ത്ഥനാ ഹാളുകള്‍ക്കും പൊതു ഓഫീസുകള്‍ക്കും പോലും നീല ചായം പൂശിയതായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. യഹൂദമതത്തില്‍ ഇത് ദിവ്യമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു, നീല നിറം വിശുദ്ധ ആകാശത്തെയാണ് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത്. ബ്രഹ്മപുരിയുടെ ആ നീല നിറം അവര്‍ക്ക് ഒന്നിലധികം തരത്തില്‍ ഉപകാരപ്പെട്ടു. ബ്രഹ്മപുരിയിലെ വീടുകളില്‍ ബ്ലൂ പെയിന്റ്, നാരങ്ങ പ്ലാസ്റ്റര്‍ കലര്‍ത്തിയതാണ് ഉപയോഗിച്ചിരുന്നത്. അത് ആ ഘടനകളുടെ ഉള്‍വശം തണുപ്പിച്ചു. വീടുകളുടെ അതിമനോഹരമായ രൂപം കൊണ്ട് ആകര്‍ഷിക്കപ്പെട്ട വിനോദസഞ്ചാരികള്‍ അവിടേക്ക് ഒഴുകി. എന്നാല്‍ ഷെഫ്ചൗവനെ പോലെയല്ല, ജോധ്പൂരില്‍ ആ മനോഹരമായ നീല നിറം മങ്ങിത്തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ഇതിന് നിരവധി കാരണങ്ങളുണ്ട്.
ജോധ്പൂരിലെ താപനില ഉയരുന്നു
ചരിത്രപരമായി, ബ്രഹ്മപുരി നിവാസികള്‍ക്ക് നീല പ്രിയപ്പെട്ടതും ലളിതവുമായ നിറമായിരുന്നു. കാരണം പ്രകൃതിദത്തമായ ഇന്‍ഡിഗോ ചായം ഈ പ്രദേശത്ത് സുലഭമായിരുന്നു. കിഴക്കന്‍ രാജസ്ഥാനിലെ ബയാന നഗരം അന്ന് രാജ്യത്തെ പ്രധാന ഇന്‍ഡിഗോ ഉത്പാദക കേന്ദ്രങ്ങളില്‍ ഒന്നായിരുന്നു. എന്നാല്‍ അതിനായി വിള വളര്‍ത്തുന്നത് മണ്ണിനെ വളരെയധികം നശിപ്പിച്ചു, കാലക്രമേണ ഇന്‍ഡിഗോ ചായം ഇല്ലാതായി. അതുമാത്രമല്ല ഇപ്പോള്‍ ചൂട് വളരെ കൂടിയിട്ടുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് വീടുകള്‍ തണുപ്പിക്കാന്‍ നീല പെയിന്റ് മാത്രം പോരാ. ആളുകളുടെ വരുമാനം വര്‍ധിച്ചപ്പോള്‍, ചൂടിനെ നേരിടാന്‍ എസി പോലുള്ള ആധുനിക സൗകര്യങ്ങളിലേക്ക് ആളുകളുടെ ജീവിതശൈലി ക്രമേണ മാറി.
‘വര്‍ഷങ്ങളായി താപനില ക്രമാനുഗതമായി ഉയരുകയാണെന്ന് ഗാന്ധിനഗര്‍ ഇന്ത്യന്‍ ഇന്‍സ്റ്റിറ്റിയൂട്ട് ഓഫ് ടെക്‌നോളജി (ഐഐടി) നടത്തിയ പഠനത്തില്‍ വ്യക്തമാക്കുന്നു. ഗാന്ധിനഗര്‍ ഐഐടിയിലെ സിവില്‍ എഞ്ചിനീയറിംഗ് അസിസ്റ്റന്റ് പ്രൊഫസര്‍ ഉദിത് ഭാട്ടിയയുടെ നേതൃത്വത്തിലാണ് ബ്ലൂ സിറ്റിയെക്കുറിച്ച് പഠനങ്ങള്‍ നടത്തുന്നത്. കൃത്രിമ ഘടനകളിലും പ്രകൃതിദത്ത സംവിധാനങ്ങളിലും കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിന്റെ ആഘാതം എന്ന മേഖലയില്‍ അദ്ദേഹം പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു. ഐഐടി ഗാന്ധിനഗര്‍ നടത്തിയ ഒരു വിശകലനത്തില്‍ ജോധ്പൂരിലെ ശരാശരി താപനില 1950 കളില്‍ 37.5 സെല്‍ഷ്യസില്‍ നിന്ന് 2016 ആയപ്പോഴേക്കും 38.5 സെല്‍ഷ്യസായി ഉയര്‍ന്നു. വീടുകള്‍ തണുപ്പിക്കുന്നതിനു പുറമേ, പ്രകൃതിദത്ത ഇന്‍ഡിഗോയും നീല കോപ്പര്‍ സള്‍ഫേറ്റും കലര്‍ന്നതിനാല്‍ ഈ നീല പെയിന്റിന് കീടങ്ങളെ അകറ്റുന്ന ഗുണങ്ങളും ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് ഭാട്ടിയ പറയുന്നു.
നഗരവല്‍ക്കരണം മോശമാണെന്ന് ഭാട്ടിയ കരുതുന്നില്ല, എന്നാല്‍ പരിസ്ഥിതിക്ക് അനുയോജ്യമായ രീതിയില്‍ രൂപകല്പന ചെയ്ത സംവിധാനങ്ങളെയും പാരമ്പര്യങ്ങളെയും അശാസ്ത്രീയമായി ഉപേക്ഷിക്കുന്നതിലേക്കാണ് ഇത് നയിക്കുന്നതെന്ന് അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നു. ‘ഇന്നലെ ജോധ്പൂരിലെ നീല നിറത്തിലുള്ള വീടുകള്‍ നിറഞ്ഞ ഇടവഴിയിലൂടെ നടന്ന ഒരാള്‍, ഇന്ന് വീടുകള്‍ ഇരുട്ട് പൂശിയതിന് ശേഷം നടക്കുന്നുവെന്നിരിക്കട്ടെ. ‘അപ്പോള്‍ ഒരു കാറ്റുണ്ടായാല്‍ പോലും, ഇന്നലത്തെ അപേക്ഷിച്ച് ഒരുതരം അധിക ചൂട് അനുഭവപ്പെടും,’ അദ്ദേഹം പറയുന്നു. ഇതിനെ ചൂട് ദ്വീപ് പ്രഭാവം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. അതായത്, ഒരു പ്രദേശത്ത് താപത്തിന്റെയും സൂര്യപ്രകാശത്തിന്റെയും സ്വാധീനം വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുകയും അവിടെയുള്ള കെട്ടിടങ്ങളുടെ കോണ്‍ക്രീറ്റ് സിമന്റ്, ഗ്ലാസ് എന്നിവയിലൂടെ പരിസ്ഥിതിയിലേക്ക് പ്രതിഫലിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അപ്പോള്‍ താപനില ഉയരുന്നതിന്റെ ഫലം കൂടുതല്‍ വഷളാകും. ഇരുണ്ട പെയിന്റുകള്‍ ഉപയോഗിച്ച്, ആ പ്രഭാവം വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കും.
ഇന്‍ഡിഗോ കളറിന് ക്ഷാമമോ?
നഗരങ്ങളില്‍ പുതിയ സംസ്‌കാരങ്ങളുടെ വ്യാപനം, ജനസംഖ്യാ വര്‍ദ്ധനവ്, ചൂടുള്ള കാലാവസ്ഥയില്‍ നാരങ്ങ കുമ്മായം ഉപയോഗം തുടങ്ങിയ തദ്ദേശീയ നിര്‍മ്മാണ സാങ്കേതിക വിദ്യകള്‍ സിമന്റ് അല്ലെങ്കില്‍ കോണ്‍ക്രീറ്റിന്റെ ഉപയോഗം പോലുള്ള ആധുനിക രീതികള്‍ ഉപയോഗിച്ച് മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്നു. എന്നാല്‍ അവ നീല പിഗ്മെന്റിനെ നന്നായി ആഗിരണം ചെയ്യുന്നില്ല. പ്രധാനമായും ഇന്‍ഡിഗോയുടെ കുറവ് സമീപ വര്‍ഷങ്ങളില്‍ ചെലവ് വര്‍ധിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. പത്ത് വര്‍ഷം മുമ്പ് വരെ നീല നിറത്തിലുള്ള വീടുകള്‍ക്ക് 5000 രൂപയോളം വില വരുമായിരുന്നു. എന്നാല്‍ ഇന്ന് 30,000 രൂപയിലേറെയാണ് ചെലവ്. ‘ഇന്ന്, തുറന്ന ഡ്രെയിനേജ് സംവിധാനങ്ങളുള്ള വീടുകളുണ്ട്. ഇത് നീല പെയിന്റ് കറക്കുകയും ഭിത്തികള്‍ക്ക് കേടുപാടുകള്‍ വരുത്തുകയും ചെയ്യുന്നതായി കണ്ടെത്തി. എന്നാല്‍ ഈ മാറ്റം ഇവിടെയുള്ള സന്ദര്‍ശകരെ നിരാശരാക്കുന്നു. പ്രദേശവാസിയും വസ്ത്ര വില്‍പനക്കാരനായ ദീപക് സോണി, ബ്രഹ്മപുരിയില്‍ നിലവിലുള്ള നീല വീടുകള്‍ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട നീല വീടുകള്‍ പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നതിനുമായി പ്രാദേശിക അധികാരികളുമായി ചേര്‍ന്ന് പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു. ‘നമ്മുടെ നഗരത്തിന്റെ പ്രതീകമായ വീടുകള്‍ തേടി ആരെങ്കിലും വരുമ്പോള്‍ അത് കാണാന്‍ കഴിയുന്നില്ല എന്നതില്‍ നാം ലജ്ജിക്കണം. പല വിദേശികളും ജോധ്പൂരിനെ ഷെഫ്ചൗവനുമായി താരതമ്യം ചെയ്യുന്നു. ചെഫ്ചൗവനിലെ ആളുകള്‍ക്ക് അവരുടെ വീടുകള്‍ നൂറ്റാണ്ടുകളായി നീലനിറത്തില്‍ നിലനിര്‍ത്താന്‍ കഴിയുമെങ്കില്‍, എന്തുകൊണ്ട് നമുക്ക് കഴിയില്ലെന്ന് ദീപക് സോണി ചോദിക്കുന്നു.
യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ ബ്രഹ്മപുരിയില്‍ താമസിച്ചിരുന്ന സോണി ഇപ്പോള്‍ ജോധ്പൂരിലെ മതില്‍ക്കെട്ടിന് പുറത്താണ് താമസിക്കുന്നത്. 2018ല്‍, തന്റെ ജന്മനാടിന്റെ അതുല്യമായ പൈതൃകം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനായി അദ്ദേഹം പ്രാദേശിക അധികാരികളുമായും കമ്മ്യൂണിറ്റികളുമായും ചര്‍ച്ച നടത്തി. 2019 മുതല്‍, എല്ലാ വര്‍ഷവും 500 വീടുകളുടെ പുറംചുവരുകള്‍ക്ക് നീല നിറം നല്‍കുന്നതിന് അദ്ദേഹം ബ്രഹ്മപുരിയിലെ ജനങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഫണ്ട് ശേഖരിക്കുന്നു. വര്‍ഷങ്ങളായി, ബ്രഹ്മപുരിയിലെ മൂവായിരത്തോളം വീട്ടുടമസ്ഥരെ അവരുടെ വീടിന്റെ പുറംചുവരുകള്‍ക്കും മേല്‍ക്കൂരകള്‍ക്കും വീണ്ടും നീല പെയിന്റ് ചെയ്യാന്‍ സോണി ബോധ്യപ്പെടുത്തി. ‘അതിനാല്‍ കുറഞ്ഞത് ആരെങ്കിലും ബ്രഹ്മപുരിയില്‍ ഫോട്ടോ എടുക്കുമ്പോള്‍, നീല നിറം പശ്ചാത്തലത്തില്‍ ദൃശ്യമാകും,’ അദ്ദേഹം പറയുന്നു. ബ്രഹ്മപുരിയിലെ 33,000 വീടുകളില്‍ പകുതിയോളം മാത്രമാണ് ഇപ്പോള്‍ നീല നിറത്തിലുള്ളതെന്ന് സോണി പറയുന്നു. അദ്ദേഹം പ്രാദേശിക ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍ക്കും രാഷ്ട്രീയക്കാര്‍ക്കുമൊപ്പം ഒരു പുതിയ പദ്ധതിയില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു. അങ്ങനെ കൂടുതല്‍ വീടുകള്‍ക്ക് നീല നിറം നല്‍കാം. തന്റെ നഗരത്തിനായി തനിക്ക് ചെയ്യാന്‍ കഴിയുന്ന ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ കാര്യമായാണ് ദീപക് സോണി ഇതിനെ കാണുന്നത്. ‘നമ്മള്‍ തന്നെ ജോധ്പൂരിന്റെ പൈതൃകത്തെക്കുറിച്ച് ശ്രദ്ധിക്കുന്നില്ലെങ്കില്‍, അത് സംരക്ഷിക്കാന്‍ എന്തെങ്കിലും ചെയ്യുകയാണെങ്കില്‍, ജോധ്പൂരിന് പുറത്തുള്ള ആളുകള്‍ നമ്മുടെ നഗരത്തെക്കുറിച്ച് ശ്രദ്ധിക്കുന്നത് എന്തുകൊണ്ട്?’ സോണി പറയുന്നു.
ഇതാണ് ജോധ്പൂരിലെ ബ്ലൂ സിറ്റിയുടെ ഇന്നത്തെ അവസ്ഥ. ലോകശ്രദ്ധ നേടിയ ഷെഫ്ചൗവനുമായി താരത്മ്യം ചെയ്യുന്ന ബ്ലൂ സിറ്റിയെ ഭരണാധികാരികള്‍ കൈവിടരുതെന്നാണ് ഇവിടേക്ക് ഒഴുകിയെത്തുന്ന സഞ്ചാരികളും അവരാല്‍ ഒരു വരുമാനം ലഭിയ്ക്കുന്ന പ്രദേശവാസികളും പറയുന്നത്. ഈ നഗരത്തെ സംരക്ഷിച്ചില്ലെങ്കില്‍ രാജ്യത്തിന് ലഭിച്ചുകൊണ്ടിരുന്ന വലിയൊരു സഞ്ചാരയിടത്തിന് എന്നന്നേക്കുമായി നഷ്ടപ്പെടും ഒരിക്കലും തിരിച്ചു പിടിയ്ക്കാന്‍ സാധിക്കാത്ത തരത്തിൽ.
