അന്വേഷണം വാർത്തകൾ ലഭിക്കാന്‍ വാട്സാപ്പ് ചാനലില്‍ ചേരൂ.ഡല്‍ഹി കലാപ ‘ഗൂഢാലോചന’ കേസില്‍ വിചാരണ തടവുകാരനായ ഖാലിദ് സൈഫിക്ക് ഇടക്കാല ജാമ്യം ലഭിച്ചതിനെ തുടര്‍ന്ന് വീട്ടിലെത്തുമ്പോള്‍ അബ്ബു ജാന് വേണ്ടി കുഞ്ഞു മകള്‍ എഴുതിയ കാര്‍ഡിലെ വരികള്‍ ഇന്ന് വൈറലാവുകയാണ്. ഡെല്‍ഹി കലാപത്തില്‍ പിടിക്കപ്പെട്ട ഖാലിദിനെ കുറിച്ചുള്ള ഓര്‍മ്മകള്‍ പങ്കുവെച്ച് ‘ദി ക്വിന്റിനോട്’ സംസാരിച്ച ഖാലിദിന്റെ ഭാര്യയും മക്കളും പറയുന്നത്, മനസാക്ഷിയുള്ള ആരെയും വേദനിപ്പിക്കും. അഞ്ചു വര്‍ഷം കഴിഞ്ഞിട്ടും, ഈ കാലയളവില്‍ ചീഫ് ജസ്റ്റിസുമാര്‍ പലകുറി മാറിയിട്ടും, ഖാലിദിന്റെയും കൂട്ടുകാരുടെയും കേസ് വാദത്തിനായി എടുക്കാതെ നീട്ടുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. ഇത് തികച്ചും നീതി നിഷേധമാണ്.
അഭിമുഖത്തില്‍ 39 വയസ്സുള്ള നര്‍ഗീസ് സൈഫി തന്റെ മുന്നിലുള്ള ഒരു പഴയ ഫോട്ടോ ആല്‍ബത്തിലേക്ക് കണ്ണോടിക്കുമ്പോള്‍ അവരുടെ ഇടനെഞ്ചു നീറുന്നതു പോലും മനസ്സിലാക്കാന്‍ കഴിയുമായിരുന്നുവെന്നാണ് ദി ക്വിന്റിന്റെ ലേഖകന്‍ പറയുന്നത്. ജയിലിലടയ്ക്കപ്പെട്ട മനുഷ്യാവകാശ പ്രവര്‍ത്തകന്‍ ഖാലിദ് സൈഫിയെയും അവരുടെ കുട്ടികളെയും കുറിച്ചുള്ള തന്റെ പ്രിയപ്പെട്ട ഓര്‍മ്മകളെല്ലാം ഈ ആല്‍ബത്തില്‍ ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് ഗദ്ഗദത്തോടെ പറയുന്നു. 2020 മുതല്‍, ഇന്ത്യയിലെ നാല് ചീഫ് ജസ്റ്റിസുമാര്‍ വന്ന് പോയിട്ടുണ്ട്. എന്നാല്‍ ഗൂഢാലോചന കേസിലെ വിചാരണ ഇതുവരെ ആരംഭിച്ചിട്ടില്ല. ‘അദ്ദേഹം മുസ്ലീമായതിനാലും, വിദ്യാസമ്പന്നനായതിനാലും, മുഖത്ത് താടിയുള്ളതിനാലും, ചോദ്യം ചെയ്യാന്‍ അറിയാവുന്നതിനാലും, സ്വന്തം അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ച് ബോധവാനായതിനാലും ആകാം അതെന്നും അവര്‍ പറയുന്നു.
ഒരുകാലത്ത് അവരുടെ ജീവിതം എങ്ങനെയായിരുന്നുവെന്ന് കാണിക്കുന്ന ഒരു ആല്‍ബമായിരുന്നു അത്. തടവറയില്‍ നിന്ന് പുനര്‍നിര്‍മ്മിക്കാന്‍ കഴിയാത്ത ഒരു മനാഹരമായ ആല്‍ബം. അഞ്ച് വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് മുമ്പ് ഡല്‍ഹി പോലീസ് ഖാലിദിനെ അറസ്റ്റ് ചെയ്ത അതേ പ്രായത്തിലാണ് നര്‍ഗീസിന് ഇപ്പോള്‍. ജയിലില്‍ വെച്ച് ഖാലിദിന്റെ മനസ്സിനെ ഭാരപ്പെടുത്തുന്ന സമയവും വാര്‍ദ്ധക്യവും കുടുംബത്തോടുള്ള ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളും തുറന്നു പറയുകയാണ് അവര്‍. ‘എന്റെ സിനിമയില്‍, നീ എന്റെ നായകനാണ്, നിന്റെ സിനിമയില്‍, ഞാന്‍ നിന്റെ വില്ലനാണ്’ എന്ന് ഒരിക്കല്‍ അദ്ദേഹം എന്നോട് പറഞ്ഞിരുന്നു. അങ്ങനെയൊന്നുമല്ലെന്നും, നമുക്കെല്ലാവര്‍ക്കും അദ്ദേഹം നമ്മുടെ നായകനാണെന്നും ഞാന്‍ അദ്ദേഹത്തോട് പറഞ്ഞു,’ വര്‍ഷങ്ങളായി പ്രതിരോധം കൊണ്ട് കൂടുതല്‍ ശക്തമാകുന്ന ശബ്ദത്തില്‍ നര്‍ഗീസ് പറയുന്നു.
ഡല്‍ഹി കലാപ ‘ഗൂഢാലോചന’ കേസില്‍ (FIR/59) ഉമര്‍ ഖാലിദ്, ഗള്‍ഫിഷ ഫാത്തിമ, ഷര്‍ജീല്‍ ഇമാം തുടങ്ങിയവരെ പോലെ 2020 ഫെബ്രുവരി മുതല്‍ ഖാലിദ് തിഹാര്‍ ജയിലില്‍ കഴിയുകയാണ്. 2020 ലെ FIR 101, 2020 ലെ FIR 44 എന്നിവയിലും ഖാലിദ് പ്രതിയാണ്, പക്ഷേ രണ്ടിലും ജാമ്യം ലഭിച്ചു. അഞ്ചുവര്‍ഷത്തെ ജയില്‍വാസം ഖാലിദിന് എന്ത് വരുത്തിവച്ചുവെന്നും അദ്ദേഹത്തിന്റെ കുടുംബത്തിനുണ്ടായ പ്രത്യാഘാതങ്ങള്‍ എന്താണെന്നും കൂടുതല്‍ ആഴത്തില്‍ പരിശോധിക്കേണ്ടതുണ്ട്. നര്‍ഗീസിനെയും അവരുടെ കുട്ടികളെയും കണ്ടു, ഞങ്ങളുടെ ചില ചോദ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഖാലിദില്‍ നിന്ന് പ്രത്യേകമായി മറുപടികള്‍ ലഭിച്ചു. നര്‍ഗീസ് മുഖംമൂടി ധരിച്ച് കണ്ണുകള്‍ മറച്ചിരുന്നു. ഖാലിദിനെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കുമ്പോഴെല്ലാം അവളുടെ കണ്ണുകള്‍ തിളങ്ങി. രോഗിയായ മകനെ കാണാന്‍ ഓഗസ്റ്റില്‍ ഖാലിദിന് 10 ദിവസത്തെ ഇടക്കാല ജാമ്യം ലഭിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഹ്രസ്വ സന്ദര്‍ശനത്തിനുള്ള കാരണം ഇരുണ്ടതായിരുന്നെങ്കിലും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ സന്ദര്‍ശനം അവര്‍ക്ക് വലിയ മാറ്റമുണ്ടാക്കി. ‘അദ്ദേഹം വീട്ടിലുണ്ടായിരുന്നപ്പോള്‍ ഞങ്ങളുടെ ഈദ് പോലെയായിരുന്നു അത്,’ നര്‍ഗീസ് പറഞ്ഞു. മധുരമുള്ള പുഞ്ചിരിയോടെ കുട്ടികള്‍ തലയാട്ടി സമ്മതിച്ചു.
‘അച്ഛനും മകനും കെട്ടിപ്പിടിച്ചു, കരഞ്ഞു’
ഖാലിദ് അറസ്റ്റിലായപ്പോള്‍, അദ്ദേഹത്തിന്റെ മക്കളായ യാസയ്ക്കും താഹയ്ക്കും 11 ഉം 9 ഉം വയസ്സായിരുന്നു, മകള്‍ മറിയത്തിന് 6 വയസ്സ് മാത്രമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. അവര്‍ ഇപ്പോള്‍ വളര്‍ന്നു, പക്ഷേ ഖാലിദിന് അവരുടെ വളര്‍ച്ച കാണാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല. ഇടക്കാല ജാമ്യത്തില്‍ പുറത്തിറങ്ങിയ ശേഷം, അദ്ദേഹം ജയിലില്‍ നിന്ന് നേരിട്ട് താഹയെ കാണാന്‍ ആശുപത്രിയിലേക്ക് പോയി. താഹയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, പിതാവിനെ മുന്നില്‍ കാണുന്നത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ രോഗത്തിന് ആവശ്യമായ പകുതി പരിഹാരമായിരുന്നു. ‘താഹ, അന്ന് അയാള്‍ക്ക് നില്‍ക്കാന്‍ പോലും കഴിഞ്ഞില്ല. എങ്ങനെയാണ് അയാള്‍ തന്റെ പിതാവിനെ കെട്ടിപ്പിടിക്കാന്‍ കിടക്കയില്‍ നിന്ന് ചാടിയതെന്ന് എനിക്കറിയില്ല. ഖാലിദിന് താന്‍ ഇപ്പോള്‍ ഒരു കൊച്ചുകുട്ടിയല്ലെന്നും ഇപ്പോള്‍ ഖാലിദിനേക്കാള്‍ ഉയരത്തിലാണെന്നും മനസ്സിലായില്ലെന്ന് ഞാന്‍ കരുതുന്നു. ഖാലിദിന് താഹയെ നിയന്ത്രിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല. താഹയ്ക്കും സ്വയം നിയന്ത്രിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല. അച്ഛനും മകനും പരസ്പരം കെട്ടിപ്പിടിച്ച് കരഞ്ഞു.
ഖാലിദിന്റെ കരള്‍, മറിയമാണ്. ഇളയ കുട്ടി, ജയിലിലേക്ക് ഖാലിദിന് അയയ്ക്കാന്‍ നിരവധി കാര്‍ഡുകളും ഡ്രോയിംഗുകളും അവള്‍ ഉണ്ടാക്കി. സ്‌കൂള്‍ റിപ്പോര്‍ട്ടുകള്‍ക്കും അസൈന്‍മെന്റുകള്‍ക്കുമായി മറിയം ആവേശത്തോടെ ഖാലിദില്‍ നിന്ന് ഒപ്പുകള്‍ വാങ്ങി, ഖാലിദ് അവളെ ആദ്യമായി സ്‌കൂളില്‍ കൊണ്ടുപോയപ്പോള്‍ അവള്‍ അതിശയിച്ചു. എന്നാല്‍ ഖാലിദ് പോയപ്പോള്‍ മറിയത്തിന്റെ വികാരങ്ങള്‍ വീണ്ടും തകര്‍ന്നു. അവള്‍ ഖാലിദിനെ ജയിലിന്റെ കവാടത്തിലേക്ക് ഇറക്കാന്‍ പോയി. ഗേറ്റില്‍ അവനെ കാണാനും, അവനെ കൂട്ടിക്കൊണ്ടുവന്ന ശേഷം വീണ്ടും അതേ ഗേറ്റിലേക്ക് ഇറക്കിവിടാനും. അവള്‍ ഇപ്പോഴും ഒരു കുട്ടിയാണ്; അവള്‍ക്ക് എത്രത്തോളം കൈകാര്യം ചെയ്യാന്‍ കഴിയും? പിറ്റേന്ന് അവള്‍ക്ക് അസുഖം വന്നു. തനിക്ക് എന്തോ അസ്വസ്ഥത തോന്നുന്നു എന്ന് പറഞ്ഞു, പിന്നെ ഒന്നും മിണ്ടിയില്ല. കരഞ്ഞില്ല, കണ്ണില്‍ നിന്ന് ഒരു കണ്ണുനീര്‍ പോലും വന്നില്ല,’ നര്‍ഗീസ് ഓര്‍മ്മിച്ചു.
മുസ്ലീമായതിനാല്‍ ജയിലിലാണ്
2020 മുതല്‍, ഇന്ത്യയിലെ നാല് ചീഫ് ജസ്റ്റിസുമാര്‍ വന്ന് പോയിട്ടുണ്ട്. എന്നാല്‍ ഗൂഢാലോചന കേസിലെ വിചാരണ ഇതുവരെ ആരംഭിച്ചിട്ടില്ല. ‘അദ്ദേഹം മുസ്ലീമായതിനാലും, വിദ്യാസമ്പന്നനായതിനാലും, മുഖത്ത് താടിയുള്ളതിനാലും, ചോദ്യം ചെയ്യാന്‍ അറിയാവുന്നതിനാലും, സ്വന്തം അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ച് ബോധവാനായതിനാലും ആകാം അത്. മറ്റുള്ളവരുടെ അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ചും അദ്ദേഹത്തിന് അറിയാം. അതിനാല്‍, ഇതുവരെ അദ്ദേഹത്തെ ജയിലിലേക്ക് അയയ്ക്കുന്നതിനും സൂക്ഷിക്കുന്നതിനും പിന്നിലെ യഥാര്‍ത്ഥ കാരണം ഇതാണ്. ഖാലിദ് സൈഫി ഒരു ഹജ്ജ് യാത്രാ ബിസിനസ്സ് നടത്തിയിരുന്നു. 2018 ന് മുമ്പ്, അദ്ദേഹം ആം ആദ്മി പാര്‍ട്ടിക്ക് (എഎപി) വേണ്ടിയും പ്രചാരണം നടത്തിയിരുന്നു, എന്നാല്‍ ന്യൂനപക്ഷങ്ങള്‍ക്കെതിരായ അതിക്രമങ്ങളില്‍ പാര്‍ട്ടിയുടെ മൗനം അദ്ദേഹത്തിന് അസ്വസ്ഥതയുണ്ടാക്കി.
ഇത് അദ്ദേഹത്തെ പാര്‍ട്ടിയില്‍ നിന്ന് അകറ്റി നിര്‍ത്തി. ‘അതിഷി ഞങ്ങളെ സന്ദര്‍ശിക്കുകയും ഖാലിദിനെ വീണ്ടും പാര്‍ട്ടിയില്‍ ചേരാന്‍ പ്രേരിപ്പിക്കാന്‍ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു, പക്ഷേ ജുനൈദിന്റെ കൊലപാതകം പോലുള്ള വാര്‍ത്തകള്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മനസ്സിലുണ്ടായിരുന്നു, ആളുകള്‍ക്ക് വേണ്ടി പ്രവര്‍ത്തിക്കാത്ത ഒരു പാര്‍ട്ടിയില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കാന്‍ അദ്ദേഹം ആഗ്രഹിച്ചില്ലെന്നും നര്‍ഗീസ് പറയുന്നു. തിഹാര്‍ ജയിലില്‍, ഖാലിദിന് വ്യക്തമായ ഒരു ദിനചര്യയുണ്ട്. അദ്ദേഹം നമാസ് നടത്തുന്നു, ഖുറാന്‍ വായിക്കുന്നു, സാധ്യമാകുമ്പോഴെല്ലാം നടക്കാന്‍ പോകുന്നു. ചില പുസ്തകങ്ങളും നോവലുകളും അദ്ദേഹം തയ്യാറാക്കിയിട്ടുണ്ട്. എന്നാല്‍ ഓരോ ശ്വാസത്തിലും അദ്ദേഹം തന്റെ കുടുംബത്തിനായി കൊതിക്കുന്നു. തനിക്ക് നഷ്ടപ്പെട്ട ജീവിതത്തിന്റെ ഒരു വേദനാജനകമായ ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തലായി അദ്ദേഹം അവരുടെ ശബ്ദങ്ങള്‍ കേള്‍ക്കുന്നു.
ഞാന്‍ വീട്ടിലായിരിക്കുമ്പോള്‍ എന്റെ മകള്‍ ‘അബ്ബു ജി, സുനോ!’ എന്ന് ആവര്‍ത്തിച്ച് പറയുമായിരുന്നു. ഇപ്പോള്‍ ജയിലില്‍ പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുമ്പോള്‍, ‘അബ്ബു ജി, സുനോ’ എന്ന് പറയുന്ന അവളുടെ ശബ്ദം ഞാന്‍ പലപ്പോഴും കേള്‍ക്കാറുണ്ട്. ഞാന്‍ ഞെട്ടിപ്പോയി തിരിഞ്ഞുനോക്കുമായിരുന്നു. ഞാന്‍ ജയിലിലാണെന്ന വസ്തുതയുമായി പതുക്കെ പൊരുത്തപ്പെടാന്‍ എനിക്ക് രണ്ട് വര്‍ഷമെടുത്തു. ജയിലില്‍ ആയിരിക്കുന്നതിന്റെ ഏറ്റവും മോശം വശങ്ങളിലൊന്ന്, നിങ്ങള്‍ ഉറങ്ങുമ്പോള്‍, നിങ്ങളുടെ കുടുംബത്തോടൊപ്പം വീട്ടില്‍ ആയിരിക്കണമെന്ന് നിങ്ങള്‍ സ്വപ്നം കാണുന്നു എന്നതാണ്. എന്നാല്‍ നിങ്ങളുടെ കണ്ണുകള്‍ തുറക്കുമ്പോള്‍, നിങ്ങള്‍ ജയിലിലാണെന്ന് നിങ്ങള്‍ തിരിച്ചറിയുമെന്ന് മറുപടിയായി ഖാലിദ് സൈഫ് പറഞ്ഞു.
‘എന്റെ കുട്ടികള്‍ വളരുന്നത് കാണാത്തതില്‍ ഞാന്‍ ഖേദിക്കുന്നു. ചിലപ്പോള്‍ ജയിലില്‍ മകളുടെ ശബ്ദം ഞാന്‍ ഇപ്പോഴും കേള്‍ക്കുന്നു,’ ഖാലിദ് സൈഫി കുറിക്കുന്നു.10 വയസ്സുള്ളപ്പോള്‍ മറിയത്തിന് ഖാലിദ് എഴുതിയ കത്തിലെ വരികളാണിത്.
സിഎഎ വിരുദ്ധ പ്രതിഷേധങ്ങള്‍ക്കിടെ സംഘര്‍ഷം രൂക്ഷമായപ്പോള്‍ ഖാലിദിനെ ഡല്‍ഹി പോലീസ് ഖുറേജി ഖാസിനടുത്ത് നിന്ന് പിടികൂടിയപ്പോള്‍, ജനക്കൂട്ടത്തെ പിരിച്ചുവിടാന്‍ അദ്ദേഹം പോയിരുന്നു. ആഴ്ചകള്‍ക്കുശേഷം, കോടതിയില്‍ ഹാജരാക്കിയപ്പോള്‍, ഗുരുതരമായ പരിക്കുകളോടെ അദ്ദേഹം വീല്‍ചെയറില്‍ പുറത്തിറങ്ങി, കസ്റ്റഡി പീഡനം സ്ഥിരീകരിച്ചു. 2020 മാര്‍ച്ചില്‍ ഖാലിദ് കോടതിയില്‍ ആദ്യമായി ഹാജരായി. നര്‍ഗീസിന്റെ മനസ്സില്‍ നിന്ന് ഒരിക്കലും മാഞ്ഞുപോകാത്ത ഒരു ചിത്രമാണിത്. ഇത് വീണ്ടും സംഭവിക്കാമെന്ന ഒരു അശുഭകരമായ ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തലായിരുന്നു അത്. ‘ജയിലില്‍ അയയ്ക്കപ്പെടുന്നത് ഒരു ആക്ടിവിസ്റ്റായി ജീവിതം ആരംഭിക്കുന്ന ഓരോ വ്യക്തിയുടെയും മനസ്സില്‍ നിലനില്‍ക്കുന്ന ഒരു ഭയമാണ്. ഇപ്പോള്‍ ഇത്രയും കാലം കഴിഞ്ഞുപോയിട്ടും, നിരപരാധിയാണെങ്കിലും. അപ്പോള്‍, ആ ഭയം ഇപ്പോള്‍ പോയി.’
നര്‍ഗീസ് തുടര്‍ന്നു, ‘ഇനി മറ്റെന്താണ് സംഭവിക്കാന്‍ കഴിയുക? അയാള്‍ക്കെതിരെ യുഎപിഎ ചുമത്തിയിരിക്കുന്നു. നിങ്ങള്‍ക്ക് മറ്റെന്താണ് ചെയ്യാന്‍ കഴിയുക? ഈ (ഡല്‍ഹി കലാപ ഗൂഢാലോചന) കേസില്‍, ഖാലിദ് പരമാവധി പീഡനം അനുഭവിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഒരു പീഡനം മാത്രമല്ല, നിങ്ങള്‍ (പോലീസ്) അയാളുടെ കൈകാലുകള്‍ ഒടിച്ചു. നിങ്ങള്‍ അയാളുടെ താടി വലിച്ചു. നിങ്ങള്‍ അയാളുടെ മുടി വലിച്ചു. നിങ്ങള്‍ അയാളെ വടികൊണ്ട് അടിച്ചു, ചവിട്ടി. ഇതെല്ലാം ചെയ്തുകഴിഞ്ഞാല്‍ പിന്നെ എന്ത് തരത്തിലുള്ള ഭയമാണ് അവശേഷിക്കുക?’
പിറന്നാള്‍ കാര്‍ഡുകള്‍, കത്തുകള്‍
കുട്ടികള്‍ ഖാലിദിനെ എങ്ങനെ ഓര്‍ക്കുന്നു ഖാലിദിന് ഏറ്റവും വലിയ ദുഃഖങ്ങളിലൊന്ന്, ഒരു പിതാവായി അവിടെ ഇല്ലാതിരിക്കുകയും തന്റെ കുട്ടികള്‍ വളരുന്നത് കാണാന്‍ കഴിയാതിരിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. നിലവിലെ ഭരണകൂടത്തിനെതിരെ ശബ്ദമുയര്‍ത്തിയതിന്, തന്റെ ആക്ടിവിസത്തിന്റെ പേരില്‍ ജയിലിലായത് മാത്രമാണ് താനെന്ന് ഖാലിദ് പറഞ്ഞു. ‘ഇതും എന്നെ വിഷമിപ്പിക്കുന്നു: എന്റെ കുട്ടികള്‍ എന്നെക്കുറിച്ച് എന്ത് വിചാരിക്കും? എന്റെ ആക്ടിവിസത്തിന് അവര്‍ വില നല്‍കേണ്ടിവരുമെന്ന് അവര്‍ കരുതുന്നുണ്ടോ? അച്ഛനില്ലാതെ വളരെക്കാലം ജീവിക്കേണ്ടിവരുന്നത്?’ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
ഖാലിദിന്റെ ജാമ്യാപേക്ഷകള്‍ തള്ളിയതിനാല്‍, സുപ്രീം കോടതിയെ സമീപിക്കുന്നതിനുള്ള അടുത്ത ഘട്ടങ്ങള്‍ക്കായി അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിയമസംഘവും വാദിക്കുന്ന അഭിഭാഷകയുമായ റെബേക്ക ജോണും പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു. അതേസമയം, ഖാലിദ് വീട്ടില്‍ തിരിച്ചെത്തിയപ്പോള്‍ അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പം ചെലവഴിച്ച സമയത്തെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കുമ്പോള്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കുട്ടികള്‍ പുഞ്ചിരിച്ചു. താഹയ്ക്കും യാസയ്ക്കും, വെള്ളിയാഴ്ച പിതാവിനൊപ്പം പള്ളിയില്‍ പോകാനും അദ്ദേഹം പാകം ചെയ്ത ‘മുട്ട ബുര്‍ജി’ കഴിക്കാനും കഴിഞ്ഞതാണ് ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയമായത്. ‘എന്റെ കുട്ടികള്‍ വളരുന്നത് കാണാത്തതില്‍ എനിക്ക് ഖേദമുണ്ട്, ജയിലില്‍ ചിലപ്പോഴൊക്കെ മകളുടെ ശബ്ദം ഞാന്‍ ഇപ്പോഴും കേള്‍ക്കാറുണ്ട്,’ ഖാലിദ് സൈഫി പറയുന്നു.
മറിയം തന്റെ പിതാവിന്റെ അഭാവത്തില്‍ അദ്ദേഹം നിര്‍മ്മിച്ച കാര്‍ഡുകളിലേക്ക് ഉറ്റുനോക്കി. ഖാലിദ് പരോളില്‍ തിരിച്ചെത്തിയപ്പോള്‍ ഈ കാര്‍ഡുകളില്‍ ചിലത് വീട്ടിലേക്ക് തിരികെ ലഭിച്ചു, കുടുംബത്തിനും ചിലത് അദ്ദേഹത്തിന് അയയ്ക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല. അവശേഷിച്ച കാര്‍ഡുകള്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാന്നിധ്യത്തിന് പ്രതീകാത്മക പകരക്കാരനായി വര്‍ത്തിക്കുന്നു. അവള്‍ വരച്ച് വരച്ച കാര്‍ഡുകളില്‍ ഒന്ന് എടുത്തു. ശബ്ദം ഞെരുങ്ങുന്ന മൃദുലമായ സ്വരത്തില്‍, അവള്‍ ചില വരികള്‍ വായിച്ചു: ‘ഞങ്ങള്‍ നിങ്ങളെ വളരെയധികം മിസ് ചെയ്യുന്നു, ദയവായി നിങ്ങളെത്തന്നെ പരിപാലിക്കുക, ‘അബ്ബു ജാന്.’ വിപ്ലവം നീണാള്‍ വാഴട്ടെ. ഞങ്ങള്‍ പോരാടുകയും വിജയിക്കുകയും ചെയ്യും.’
CONTENT HIGH LIGHTS; Long live the revolution: We will fight and win.’ Lyrics by Maryam, the young daughter of Khalid Saifi, convicted in the Delhi riots ‘conspiracy’ case, go viral
